
Ministri i Brendshëm i Kosovës të enjten akuzoi Serbinë se ishte e përfshirë drejtpërdrejt në shkëmbim zjarri të fundjavës dhe hetoi mundësinë e përfshirjes ruse në dhunën që la katër të vdekur dhe tensionoi më tej marrëdhëniet midis ish-armiqve të luftës.
Një polic i Kosovës dhe tre persona të armatosur u vranë në shkëmbimin e zjarrit mes kryengritësve serbë dhe policisë së Kosovës të dielën. Fillimisht u arrestuan tetë persona, por katër prej tyre u lanë të lirë për mungesë provash.
Ministri i Brendshëm i Kosovës Xhelal Sveçla tha në një intervistë për Associated Press se hetuesit po shqyrtonin provat që lidhin Rusinë, një aleate e Serbisë, me sulmin e armatosur. Armët ruse, pajisje të tjera dhe dokumente që sugjerojnë përfshirjen ruse u zbuluan pas përleshjeve gjatë gjithë ditës, tha ai.
Në një nga konfrontimet më të rënda që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës nga Serbia në vitin 2008, rreth 30 persona të maskuar hapën zjarr ndaj një patrulle policie pranë fshatit Banjska herët të dielën. Ata më pas hapën portat e një manastiri ortodoks serb dhe u barrikaduan brenda me priftërinjtë dhe vizitorët pelegrin.
Dhuna ka rritur më tej tensionet në rajonin e Ballkanit në një kohë kur zyrtarët e Bashkimit Evropian dhe të SHBA-së po bëjnë presion për një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve midis Serbisë dhe Kosovës. Fushata e bombardimeve të NATO-s kundër pozicioneve serbe në Kosovë dhe Serbi çoi në përfundimin e luftës në 1998/99.
“Ajo që dimë me siguri është se ata (kryengritësit) kanë ardhur nga Serbia,” tha Sveçla. “Disa prej tyre janë serbë të Kosovës që kanë shtetësi të dyfishtë, kosovare dhe serbe, dhe të cilët sipas informacioneve tona të inteligjencës janë trajnuar në kampe në Serbi.
“Ne gjetëm disa dokumente që na çojnë në dyshimin se kishte individë që vinin edhe nga Rusia, tha ai. “Ne kemi prova për pajisjet, por ende kemi vetëm dyshime për njerëzit”.
Në Perëndim ka frikë se Rusia dëshiron të përdorë Serbinë për të destabilizuar Ballkanin dhe për të larguar të paktën një pjesë të vëmendjes nga pushtimi i plotë i Ukrainës nga Moska. Rusia ka mbështetur Serbinë në përleshje dhe ka akuzuar Perëndimin se ka dështuar në mbrojtjen e serbëve të Kosovës.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiq ka hedhur poshtë pretendimet se Serbia ka qenë e përfshirë në përleshje. Ai tha se personat e armatosur ishin serbë lokalë të Kosovës “të cilët nuk donin më të duronin terrorin e autoriteteve shqiptare të Kosovës”. Deklaratat e Vuçiqit i kanë portretizuar personat e armatosur si heronj dhe një ditë zie kombëtare për tre serbët e vrarë është mbajtur si në Serbi ashtu edhe në Kosovën veriore, ku ata janë shumicë.
Pas takimit me ministrin e Jashtëm danez Lars Løkke Rasmussen të enjten, Vuçiq e quajti situatën “më të komplikuarën dhe më të rrezikshmen deri më tani”, fajësoi politikat e qeverisë së Kosovës për tensionet dhe bëri thirrje për ndihmë ndërkombëtare për të mbrojtur serbët etnikë.
Kryenegociatori i Serbisë me Kosovën, Petar Petkoviq, bëri thirrje për një hetim të pavarur për vrasjen e tre të armatosurve serbë, të cilët u ekzekutuan “brutalisht” pasi u dorëzuan në policinë e Kosovës. Ai tha se Beogradi kishte dëshmitarë dhe prova, duke përfshirë foto, por nuk i kishte bërë publike.
Sveçla tha se bazuar në provat e mbledhura dhe pamjet me dron, disa nga sulmuesit, të cilët ai i cilësoi si “terroristë”, mbanin maska për fytyrën gjatë operacionit.
“Edhe anëtarët e grupit që u arrestuan nuk e dinin se kush ishin”, tha ai. Pra, këta janë ose zyrtarë të lartë nga sektori serb i sigurisë ose njerëz që vijnë direkt nga Rusia.
Ministri i Brendshëm tha se qëllimi i operacionit dukej se ishte kapja e veriut të Kosovës, me qëllimin përfundimtar shkëputjen nga pjesa tjetër e vendit.
“Ata kishin edhe 100 uniforma të tjera”, tha Sveçla. “Ata planifikuan të rekrutojnë më shumë njerëz në komunitetet ku jetojnë serbët…Institucionet e Kosovës do të duhej të përballeshin me disa qindra terroristë në një skenar që ata kishin planifikuar.”
Bazuar në një arsenal të madh armësh të gjetura në vendngjarje, sulmuesit planifikuan të armatosnin rëndë të paktën disa qindra njerëz.
“Uniforma, armaturë personale, kallashnikovë, pushkë snajper, pistoleta. Të gjitha këto na tregojnë se kjo ishte pajisje për disa qindra njerëz, së bashku me logjistikë. Ishte pajisje dhe armë për një batalion të tërë”, tha ai.
Rreziku i një kryengritjeje të re ende nuk është shmangur, tha Sveçla.
“Nuk kemi përleshje, por kemi informacione se këta terroristë vazhdojnë të trajnohen në Serbi”, tha ai. “Ka ende njerëz në Kosovë që janë pjesë e këtij grupi”.
Serbia dhe Kosova, një ish krahinë, kanë qenë armiq për dekada. Lufta e viteve 1998-99 la më shumë se 10,000 të vdekur, kryesisht shqiptarë të Kosovës. Kosova shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë në vitin 2008, por Serbia ka refuzuar ta njohë këtë veprim.
BE, me mbështetjen e SHBA-së, ndërmjetësoi negociatat mes dy palëve. Në shkurt, kryeministri i Kosovës Albin Kurti dhe Vuçiç ranë dakord për një plan 10-pikësh të BE-së për normalizimin e marrëdhënieve, por të dy liderët që atëherë janë distancuar nga marrëveshja.