Përvjetori i pushtimit: A ka Putin ende një rrugë drejt fitores në Ukrainë?

Kur Vladimir Putin pushtoi Ukrainën më 24 shkurt 2022, ai priste një fushatë të shkurtër dhe triumfuese që do të zhdukte pavarësinë e Ukrainës dhe do të siguronte vendin e tij në historinë ruse si një nga sundimtarët më të mëdhenj të vendit. Një vit më vonë është tashmë e qartë se vendimi i tij për të pushtuar ishte një nga gabimet më të mëdha gjeopolitike të kohëve moderne.

Llogaritjet e gabuara katastrofike të Putinit pasqyrojnë një lider gjithnjë e më të larguar nga realiteti dhe i rrethuar nga një rreth në zvogëlim i kafshëve për t’i treguar atij atë që dëshiron të dëgjojë. Diktatori iluziv rus duket se ka qenë i bindur se rezistenca ushtarake ukrainase do të shembet brenda disa ditësh dhe në fakt priste që trupat pushtuese ruse të përshëndeten si çlirimtare. Në vend të kësaj, ushtria e tij ka pësuar viktima katastrofike në një seri humbjesh në fushëbetejë që kanë shkatërruar reputacionin e Rusisë si një superfuqi ushtarake.

Forca dhe këmbëngulja e rezistencës ukrainase e ka habitur Putinin dhe ka tallur pretendimet e tij për “kthimin e tokave historike ruse”. Megjithatë, edhe në vitin e dytë të luftës, ai nuk tregon asnjë shenjë se ka hequr dorë nga ambiciet e tij perandorake. Në muajt e fundit, Putini ka rimbushur radhët e ushtrisë së tij të varfëruar në mobilizimin e parë të Rusisë që nga Lufta e Dytë Botërore. Ndërkohë, përpjekjet e mëparshme për të mbrojtur publikun rus nga tmerret e pushtimit u zëvendësuan me paralajmërime të zymta se një luftë e gjatë dhe e ashpër ishte në pritje.

Ndërsa Putin vazhdon të pohojë publikisht se ai do t’i arrijë qëllimet e tij në Ukrainë, shumë komentues kanë vënë në pikëpyetje nëse ushtria ruse është ende e aftë të kryejë operacione sulmuese në shkallë të gjerë. Ndërsa mobilizimi i fundit i Rusisë ka prodhuar 300,000 trupa shtesë, shumë prej këtyre trupave janë të trajnuar dobët dhe duket se demoralizohen lehtësisht. Shpresat e Moskës për një kolaps të mbështetjes ndërkombëtare për Ukrainën duken gjithashtu joreale. Partnerët e Ukrainës rritën ndjeshëm dërgesat e tyre të armëve në fillim të vitit 2023 dhe vizita e fundit e presidentit amerikan Joe Biden në Kiev duhet të dërgojë një sinjal të qartë të vendosmërisë perëndimore.

Pavarësisht pengesave të 12 muajve të fundit, Rusia ende e tejkalon qartë Ukrainën për sa i përket fuqisë shkatërruese dhe numrit të madh të ushtarëve. Në fund të fundit, a mund të mjaftojë kjo për ta kthyer valën në favor të Moskës? Ndërsa pushtimi i Ukrainës hyn në vitin e tij të dytë, Këshilli Atlantik ka pyetur një numër ekspertësh nëse Putini ka ende një rrugë drejt fitores në Ukrainë.

Alyona Getmanchuk, Drejtore e Qendrës së Evropës së Re: Putini mund të fitojë ende nëse Perëndimi e lë të fitojë. Kjo mund të bëhet me qëllim nëse udhëheqësit perëndimorë po përpiqen në mënyrë aktive të shmangin poshtërimin e Putinit, ose më pak drejtpërdrejt nëse Ukraina merr armët që i nevojiten në kohën e duhur. Duhet të jemi të qartë se çdo vendim i vetëm i vonuar i politikës ose dërgimi i vonuar i armëve e sjell Putinin më afër fitores. Me pushtimin rus tashmë një vit pas, është koha për të hequr çdo pengesë psikologjike të mbetur në lidhje me kategoritë e armëve që mund të dërgohen në Ukrainë. Putini tani është i vendosur të fitojë luftën me çdo kusht, por partnerët ndërkombëtarë të Ukrainës ende hezitojnë të dërgojnë vetëm 10% të tankeve të disponueshme Leopard 2 në Ukrainë, pavarësisht një debati të gjatë dhe të dhimbshëm mbi këtë temë. Kjo duhet të ndryshojë.

Nuk duhet të ketë iluzione për mundësinë e paqes në Evropë nëse pushtimi i Ukrainës nga Putini është qoftë edhe pjesërisht i suksesshëm. Një armëpushim i lëkundshëm ose një marrëveshje kompromisi e detyruar ndaj Ukrainës do ta shpërblente Putinin për pushtimin e tij dhe do të krijonte skenën për luftën e ardhshme. Mënyra e vetme për të siguruar një paqe të qëndrueshme është një fitore vendimtare e Ukrainës. Më pas do të jetë në dorën e makinës propagandistike të Kremlinit që t’ia shpjegojë këtë disfatë publikut rus.

Është thellësisht dëshpëruese të kuptojmë se tani po hyjmë në vitin e dytë të gjenocidit në zemër të Evropës dhe se një fitore ruse është ende një mundësi. Vetë fakti që kjo po diskutohet fare tregon se përgjigja ndërkombëtare ndaj agresionit rus është mjerisht joadekuate. Është e qartë se nevojitet një përgjigje shumë më e ashpër nëse Putini më në fund do të ndalet.

Diane Francis, anëtare e lartë jorezidente, Këshilli Atlantik: Për Putinin, nuk ka rrugë për fitore sepse ukrainasit nuk do të dorëzohen kurrë derisa Rusia të dëbohet nga vendi i tyre. Pushtimi i vitit të kaluar befasoi Ukrainën dhe komunitetin ndërkombëtar, por gjatë 12 muajve të fundit koalicioni më i fortë ushtarak në botë është formuar për të mbështetur Ukrainën dhe për të zgjeruar NATO-n për të parandaluar inkursionet e ardhshme nga Moska. Forcat e armatosura ruse nuk kanë fituar një betejë të madhe që nga qershori i vitit të kaluar. Më shumë se gjysma e forcës fillestare pushtuese të Putinit prej 190,000 burrash u vranë ose u plagosën. Humbjet ruse të tankeve, mjeteve të blinduara dhe avionëve janë po aq katastrofike.

Rusia tani po përpiqet të përparojë në Bakhmut në Ukrainën lindore, ku gjeneralët e Putinit po sakrifikojnë “valët njerëzore” të rekrutëve dhe mercenarëve të patrajnuar dhe ende nuk janë në gjendje të shkelin mbrojtjen e Ukrainës. Të dyja palët po përgatisin ofensiva të reja, por forcat e armatosura të Rusisë janë dobësuar seriozisht dhe janë penguar ta bëjnë këtë, sipas Institutit për Studimin e Luftës.

Ukraina ka çliruar tashmë rreth gjysmën e tokës që Rusia pushtoi në muajt e parë të pushtimit. Ndërkohë, bota perëndimore është më e bashkuar se kurrë pas Ukrainës dhe së fundmi ka rënë dakord të furnizojë kategori të reja armësh si tanke dhe raketa me rreze të gjatë veprimi. Faktorët kryesorë si mbështetja, koha, paratë, motivimi dhe udhëheqja duket se janë në anën e Kievit. Ndoshta më e rëndësishmja, ukrainasit refuzojnë të pranojnë çdo gjë që nuk çon në fitore. Siç tha presidenti Volodymyr Zelenskyy: “Ukrainasit nuk janë të gatshëm të heqin dorë nga vendi i tyre dhe të pranojnë që këto territore i përkasin Rusisë. Ky është vendi ynë.”

Miriam Kosmehl, Eksperte e Lartë për Evropën Lindore, Bertelsmann Stiftung, Gjermani: Tani që lufta po hyn në vitin e dytë, Putin ka ende një sërë opsionesh për fitoren në Ukrainë. Shumë do të varet nga marrja e ndihmës ushtarake që i nevojitet Ukraina për të mposhtur Rusinë në fushën e betejës.

Putini po përgatitet qartë për një luftë të gjatë. Retorika gjenocidale në televizionin rus dhe nga zyrtarë të lartë të Kremlinit nuk ka ndryshuar. Ai gjithashtu ka vendosur veten duke deklaruar “aneksimin” e katër rajoneve pjesërisht të okupuara ukrainase, duke krijuar pengesa të mëdha kushtetuese për çdo proces të ardhshëm paqeje. Ndoshta më e rëndësishmja, Putini nuk është plotësisht i shqetësuar për shkallën e viktimave ruse në Ukrainë dhe nuk ka frikë nga një reagim i brendshëm.

Ndërsa opsionet ushtarake të Rusisë në Ukrainë aktualisht duken të kufizuara, Kremlini vazhdon të komunikojë në mënyrë efektive si me publikun rus ashtu edhe me atë ndërkombëtar. Mesazhet e përshtatura për sigurinë ushqimore rezonojnë në Afrikë, ndërsa ofensivat e hijeshisë ruse dhe qëndrimet antiperëndimore kanë rezultuar bindëse në Amerikën Latine dhe Azi.

Nëse aleanca e demokracive liberale që është krijuar rreth Ukrainës gjatë vitit të kaluar e kufizon mbështetjen e saj në parandalimin e humbjes së Ukrainës, lufta do të zgjatet. Kjo do të inkurajojë “lodhjen e Ukrainës” dhe do të luajë në duart e Putinit. Presidenti Zelenskyy duket se e kupton këtë, prandaj së fundmi u përpoq të rriste presionin ndaj aleatëve të Ukrainës duke bërë thirrje për më shumë urgjencë.

Udhëheqësit perëndimorë duhet të kuptojnë se ideja e një paqeje kompromisi është një iluzion. Putini po lë të kuptohet vetëm për një gatishmëri për të negociuar në mënyrë që të dobësojë vendosmërinë e Perëndimit dhe të krijojë një pykë midis Ukrainës dhe partnerëve të saj. Në realitet, Rusia vazhdon të vë bast për shkatërrimin e Ukrainës si shtet dhe komb i pavarur më vete.

Alexander Motyl, Profesor i Shkencave Politike, Universiteti Rutgers-Newark: Gjithçka varet nga mënyra se si vetë Putini e përkufizon fitoren. A mund ta mposht Putini Ukrainën në fushën e betejës pa pësuar viktima masive? Pothuajse me siguri jo, pasi ushtria ruse është dobësuar, ushtria ukrainase është e pajisur mirë dhe armët e Ukrainës të furnizuara nga Perëndimi janë superiore ndaj atyre të Rusisë.

A mund ta fitojë Putini luftën nëse pranon viktima të mëdha deri në një milion njerëz të vrarë dhe të plagosur? Përsëri, kjo duket e pamundur pasi aftësitë e Ukrainës në fushën e betejës dhe armatimet perëndimore duhet ta lejojnë Ukrainën të mbajë terrenin e saj. Në këtë skenar të dytë, problemi kryesor për Putinin ka të ngjarë të jetë përgjigja ruse. A do të toleronte turma vendase humbje të tilla katastrofike? A nuk do të luftonte elita ruse? Mundësia e protestave ose një grusht shteti në pallat rritet me çdo ushtar rus të vdekur.

Ose Putini thjesht mund të zgjedhë ta përkufizojë fitoren me terma të ndryshëm nga disfata e Ukrainës në fushën e betejës. Fitorja mund të nënkuptojë mbajtjen e të paktën një pjese të territorit të Ukrainës, të cilin Rusia e ka pushtuar që nga 24 shkurt 2022. Kjo mund t’i shitej publikut rus si një hap i madh përpara për botën ruse. Megjithatë, disa rusë mund të pyesin nëse marrja e kontrollit të një pjese relativisht të kufizuar të territorit të shkatërruar ukrainas kërkon vërtet sakrifica kaq të mëdha.

Opsioni më i mirë i Putinit mund të jetë të ripërcaktojë plotësisht luftën, duke këmbëngulur se Rusia në të vërtetë po lufton imperializmin perëndimor (ose, më saktë, amerikan) dhe jo “nazistët ukrainas”. Kjo narrativë tashmë po promovohet në mënyrë aktive dhe ka filluar të dominojë gjithnjë e më shumë propagandën ruse muajt e fundit. Ai i lejon Putinit të transformojë në mënyrë magjike “operacionin e tij special ushtarak” në një veprim mbrojtës të krijuar për të penguar një pushtim perëndimor të Rusisë nëpërmjet Ukrainës. Dhe duke qenë se Rusia ende ekziston pavarësisht përpjekjeve perëndimore për ta shkatërruar atë, Putini mund të pretendojë sukses dhe të shpallë fitoren.

Suriya Evans-Pritchard Jayanti, bashkëpunëtore e lartë jorezidente, Këshilli Atlantik: Falë mbrojtjeve dërrmuese të Ukrainës, Putini ka humbur të gjitha rrugët drejt fitores, përveç humbjes, por kjo ende përbën një kërcënim të madh. Për shkak të epërsisë së tij numerike (edhe pse ato trupa sado hezituese) dhe burimet e tij shumë më të mëdha, Putini realisht mund të shpresojë ende të mposht Ukrainën nëse, siç kanë frikë shumë, mbështetja ushtarake perëndimore për Ukrainën vazhdon me ritmin e saj aktual ose edhe zvogëlohet. Asnjëra palë nuk gëzon aktualisht një avantazh të rëndësishëm ushtarak. Kjo përplasje e përgjakshme favorizon Putinin, ndërsa Rusia vazhdon të shkatrojë ekonominë dhe sektorin energjetik të Ukrainës.

Derisa qeveritë perëndimore të fillojnë të armatosin Ukrainën për të fituar në të vërtetë luftën, jo thjesht për të humbur shumë, koha është në anën e Rusisë. Ky është realiteti tragjik i situatës aktuale. Madhësia e madhe e Rusisë mund të mposht vendosmërinë dhe angazhimin e Ukrainës në planin afatgjatë. Nëse bota vëzhguese nuk rrit mbështetjen e saj ushtarake dhe energjetike për Ukrainën, kjo demokraci frymëzuese e sapolindur, aq e etur për t’u bashkuar me Perëndimin, mund të zhduket ngadalë nga brutaliteti i paepur i makinës së luftës së Putinit. Nëse Rusia arrin të fshijë të gjithë ose një pjesë të Ukrainës, pasojat për sigurinë ndërkombëtare do të jenë katastrofike.

Brian Mefford, anëtar i lartë jorezident, Këshilli Atlantik: Ashtu si perandorët bizantinë që u përpoqën të rivendosin lavdinë e Kostandinopojës pas Kryqëzatës së Katërt, përpjekja e Putinit për të rivendosur Bashkimin Sovjetik është e dënuar të dështojë. Në skenarin më optimist të Putinit, pesha dërrmuese e ushtrisë ruse mund të fitonte ende një fitore Pirrhike që do të merrte pjesën më të madhe të rajonit Donbass të Ukrainës lindore, duke lënë gjithashtu zonat në jug të lumit Dnipro nën pushtimin rus.

Disa komentues argumentojnë se Rusia gjithmonë lufton keq në vitin e parë të një lufte, por më pas mobilizohet për të fituar. Megjithatë, kjo deklaratë neglizhon faktin se Rusia e bën këtë vetëm kur mbron territorin e saj. Historikisht, Rusia pothuajse gjithmonë ka performuar dobët kur pushton vendet e tjera.

Qëllimi i Putinit është ende të instalojë një regjim kukull në Kiev. Megjithatë, një vit më parë ai nuk ishte në gjendje ta arrinte këtë me trupat e tij më të mira. Tani që Ukraina është e armatosur deri në dhëmbë dhe ushtria e saj është varfëruar rëndë, ky synim është edhe më pak realist. Një skenar më realist është se vështirësitë ekonomike të shkaktuara nga lufta nxisin rivalitetet etnike dhe ndarjet rajonale brenda Rusisë. Këta faktorë mund të përshpejtojnë përfundimisht ballkanizimin e Rusisë në një duzinë vendesh të reja. Putini ka ëndërruar ndryshimin e regjimit në Ukrainë, por tani ai ka më shumë gjasa të sjellë ndryshimin e regjimit në vetë Rusinë.

Kristina Hook, Asistent Profesor, Universiteti Shtetëror Kennesaw: Ëndrrat perandorake të Putinit kundër Ukrainës dhe rendit global janë shembur në mënyrë të pakthyeshme. Objektivat ruse kanë evoluar nga mburrja e “Kiev në tre ditë” në një betejë për qytetet më të vogla të Ukrainës që kushton mijëra ushtarë. Realisht, Putini nuk mund të shpresojë të kapërcejë humbjen katastrofike të trupave, oficerëve apo pajisjeve. Ai as nuk mund të rregullojë atë që i intereson vërtet, që është pozita globale e Rusisë nën udhëheqjen e tij.

Tani që synimi i Putinit për të nënshtruar Ukrainën përmes sulmeve masive ndaj civilëve është i pamohueshëm, demokracitë duhet të mbeten të vendosura se nuk ka kthim në “biznesin si zakonisht” me Rusinë. Në mënyrë inkurajuese, edhe udhëheqësit perëndimorë, të cilët hezitonin të pranonin ndarjen e përhershme të shkaktuar nga pushtimi rus, tani po sinjalizojnë angazhimin e tyre për një fitore të Ukrainës. Megjithatë, Putini duhet të pengohet që të rrëmbejë fitime të kufizuara nga kthetrat e humbjes. Guximi politik i Perëndimit për të rritur prodhimin e mbrojtjes dhe për të shmangur inkrementalizmin duhet të përputhet me rëndësinë historike të momentit.

Në frontin e informacionit, udhëheqësit perëndimorë duhet t’u përcjellin votuesve të tyre rëndësinë strategjike të fitores së plotë të Ukrainës. Kjo është thelbësore, pasi Putini shkëlqen në propagandën që fajëson viktimat e revanshizmit të tij në vend të paaftësisë së tij strategjike dhe mizorisë së pashpirt. Pa një ndjekje gjyqësore të Putinit dhe riatdhesimin e ukrainasve të rrëmbyer, duke përfshirë fëmijë, një fitore e zbrazët do t’u tregonte forcave të tjera autoritare se ato mund të veprojnë pa përgjegjësi të plotë.

Michael Bociurkiw, anëtar i lartë jorezident, Këshilli Atlantik: Le të jemi të sinqertë. Nëse ish-presidenti amerikan Barack Obama do t’i ishte përgjigjur aneksimit të Krimesë nga Rusia në 2014 me armë vdekjeprurëse ndaj Ukrainës dhe jo me sanksione, forcat ruse nuk do të ishin tani në Ukrainë. Ishte një përllogaritje e gabuar e përmasave historike, pasojat e të cilave ukrainasit dhe fqinjët e tyre në rajon ende duhet të jetojnë deri më sot.

Shpresat e Putinit për fitore varen nga ajo që do të ndodhë nga tani deri në ofensivën tjetër të madhe të Rusisë. Sipas raportimeve, forcat ruse po shtojnë forcat e tyre ajrore në Bjellorusi dhe zona të tjera pranë Ukrainës. Moska mund të përdorë kohën derisa tanket kryesore të betejës perëndimore të mbërrijnë dhe t’i nënshtrohen tundimit për të goditur me një përzierje valësh njerëzish, raketa lundrimi, drone iraniane të modifikuar dhe sulme kibernetike.

Sfida kryesore për Perëndimin tani është të përshpejtojë dërgesat e municioneve, tankeve dhe raketave në frontin ukrainas. Është për të ardhur keq që udhëheqjes perëndimore i është dashur kaq shumë kohë për të dërguar armë vdekjeprurëse në Ukrainë; tani duhet të dorëzohen edhe raketa të afta për të goditur objektiva legjitime ushtarake në Rusi.

Një pengesë e madhe për fitoren e Putinit në Ukrainë është qëndrueshmëria e shfrenuar e popullit ukrainas. Çdo ditë gjatë vitit të kaluar, kam parë drejtpërdrejt sesi banorët e Odesës dhe vendeve të tjera në Ukrainë e kanë kthyer frikën në zemërim dhe mungesën e shpresës në optimizëm. Kjo përgjigje, më shumë se armët dhe sanksionet, do ta pengojë Putinin të diktojë rrjedhën e ardhshme të historisë.

Andreas Umland, Analist, Qendra e Stokholmit për Studimet e Evropës Lindore: Ka ende një numër ofensivash ushtarake ruse që kanë potencialin për të arritur fitoren. Për shembull, Rusia mund të kërkojë të ndërpresë Ukrainën nga linjat jetike të furnizimit me armë që rrjedhin në vend nëpërmjet kufirit perëndimor me BE-në. Deri më tani, ka pak prova se një operacion i tillë ambicioz po përgatitet, gjë që mund të sugjerojë se ai thjesht tejkalon aftësitë aktuale ushtarake të Rusisë.

Një tjetër opsion i disponueshëm për Kremlinin do të ishte vrasja masive që synonte të detyronte Ukrainën të dorëzohej, për shembull përdorimi i armëve bërthamore ose një aksident i organizuar në një digë ose central bërthamor. Masa të tilla dëshpërimi, megjithatë, nuk ka gjasa të thyejnë rezistencën e Ukrainës dhe mund të bëjnë lehtësisht të kundërtën. Një veprim i tillë do të rrezikonte gjithashtu të forconte vendosmërinë perëndimore dhe të largonte shumë nga partnerët e mbetur të Rusisë, si Kina dhe India.

Ndërsa lufta hyn në vitin e saj të dytë, shanset e Putinit për një fitore vendimtare ushtarake po pakësohen ndjeshëm. Nëse situata e ushtrisë ruse vazhdon të përkeqësohet në muajt e ardhshëm, Ukraina dhe partnerët e saj ndërkombëtarë duhet të përgatiten për presion masiv nga Moska, ndërkohë që Kremlini përpiqet të sigurojë një armëpushim./atlanticcouncil/