Rusia dëshiron ta testojë NATO-n me lojërat luftarake Zapad. Ja çfarë duhet të dini

Zyrtarët rusë thanë se lojërat e luftës do të simulojnë zmbrapsjen e një sulmi armik dhe analistët thonë se një qëllim kryesor i ushtrimeve është të tregojnë se ushtria ruse është ende e fuqishme pas tre vjet e gjysmë lufte të rraskapitshme në Ukrainë, e cila vlerësohet se i ka kushtuar Moskës më shumë se 1 milion viktima.

“Qëllimi është që [Presidenti rus Vladimir] Putin të përpiqet të tregojë se është ende i fortë dhe se lufta në Ukrainë nuk ka ndikim të vërtetë në Rusi”, tha për Radion Evropa e Lirë Lance Landrum, një gjeneral-lejtnant i pensionuar i Forcave Ajrore të SHBA-së dhe aktualisht një bashkëpunëtor i lartë në Qendrën për Analizën e Politikave Evropiane (CEPA).

Lojërat e luftës të këtij viti kanë për qëllim gjithashtu të praktikojnë vendimmarrjen në lidhje me përdorimin e armëve bërthamore ruse dhe raketave me rreze të mesme veprimi të aftë për të mbushur armë bërthamore, të cilat Moska ka premtuar t’i dorëzojë Minskut. Rusia nuk ka zbuluar se sa armë bërthamore taktike ka vendosur në Bjellorusi, por Lukashenko tha në dhjetor se vendi i tij ka disa dhjetëra.

“Ky është një demonstrim për kombet e tjera dhe median botërore si pjesë e fushatës së tyre të ndikimit”, tha Landrum.

Ushtrimet kanë ngritur tashmë shqetësime në Ukrainë dhe vende të tjera që kufizohen me Bjellorusinë, si Letonia, Lituania dhe Polonia, të cilat do ta monitorojnë nga afër situatën pasi ushtrimet e fundit ushtarake Zapad në vitin 2021 shërbyen pjesërisht si mbulesë për vendosjen e trupave ruse në Bjellorusi, nga ku ato më pas pushtuan Ukrainën në shkurt 2022.

Një zëdhënës i NATO-s i tha Radios Evropa e Lirë se aleanca po monitoron nga afër aktivitetet ushtarake të Rusisë dhe “u bën thirrje Rusisë dhe Bjellorusisë të veprojnë në mënyrë të parashikueshme dhe transparente gjatë ushtrimeve Zapad, në përputhje me detyrimet e tyre ndërkombëtare”, por se NATO nuk sheh “një kërcënim të afërt ushtarak” për asnjë nga anëtarët e saj.

“Kremlini ka demonstruar vazhdimisht mungesë transparence, përfshirë edhe në lidhje me fushëveprimin dhe shkallën e ushtrimeve të tij”, tha zëdhënësi për Radion Evropa e Lirë. “Dihet që ushtrimet ushtarake përdoren për të ndjekur një politikë shtrëngimi”.

Sa trupa do të marrin pjesë në ushtrimet Zapad 2025?

Duke pasur parasysh luftën e vazhdueshme të Kremlinit në Ukrainë, ushtrimet Zapad të këtij viti mund të jenë më të kufizuarat deri më tani.

Zyrtarët bjellorusë të mbrojtjes njoftuan më parë këtë vit se rreth 13,000 trupa do të merrnin pjesë në ushtrimet pranë kufirit perëndimor të vendit. Megjithatë, në maj, ky numër u rishikua dhe u përgjysmua, me totalin që tani pritet të jetë rreth 7,000 deri në 8,000 trupa. Ky njoftim deklaroi gjithashtu se ushtrimet kryesore do të zhvilloheshin më thellë brenda Bjellorusisë.

Ministri bjellorus i Mbrojtjes Viktor Khrenin tha se pjesa më e madhe e stërvitjes do të zhvillohej pranë qytetit Barysau, rreth 74 kilometra në verilindje të Minskut, megjithëse disa “njësi të vogla do të kryenin detyra praktike për të sprapsur një armik hipotetik” në zonat pranë kufirit me Poloninë dhe Lituaninë.

Moska pritet të dërgojë vetëm rreth 2,000 trupa në Bjellorusi, ndërsa stërvitja e plotë do të përfshijë gjithashtu distriktet ushtarake ruse të Moskës dhe Leningradit, enklavën e Kaliningradit, Arktikun dhe detet Baltik dhe Barents.

Megjithatë, Rusia po kryen tre ushtrime të tjera të veçanta me vendet në Organizatën e Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO) – një aleancë ushtarake që përfshin Armeninë, Bjellorusinë, Kazakistanin, Kirgistanin, Rusinë dhe Taxhikistanin – të cilat mund të errësojnë madhësinë e vërtetë të Zapad.

Megjithatë, ushtrimet pritet të jenë shumë më të vogla se ushtrimet e fundit të Zapad në vitin 2021, të cilat përfshinin rreth 200,000 trupa.

Pse ushtrimet e këtij viti të Zapad janë kaq të rëndësishme?

Edhe pse ushtrimet e këtij viti do të jenë më të vogla se vitet e fundit, ato shënojnë një kthim në trajnimin në nivel strategjik për Rusinë dhe Bjellorusinë që nga pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës.

“Ushtrimi i këtij viti ka shumë të ngjarë të zbulojë se si Moska vlerëson rrjedhën e një lufte kundër NATO-s”, shkroi Këshilli Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë në një raport të kohëve të fundit që përshkruan ushtrimet. “Edhe nëse nuk ka rrezik akut të përshkallëzimit, stërvitja e NATO-s do të ofrojë njohuri të rëndësishme mbi konceptin e Rusisë për luftën e ardhshme.”

Zapad, që do të thotë “Perëndim” në rusisht, është versioni më i fundit i një serie ushtrimesh ushtarake që filluan në vitet 1970 nën Bashkimin Sovjetik dhe vazhduan deri në rënien e tij në vitin 1991. U ringjall në vitin 1999 dhe më vonë u zgjerua nën Putinin si pjesë e një cikli katërvjeçar ushtrimesh ushtarake që zhvillohen alternativisht në Rusi dhe në rajonet fqinje.

Në të kaluarën, Kremlini nuk është shmangur nga provokimet në ushtrimet e tij ushtarake.

Përveç ushtrimeve të vitit 2021, të cilat fshehën operacionet ushtarake në prag të pushtimit rus të Ukrainës, zyrtarët perëndimorë kanë deklaruar se besojnë se ushtrimet Zapad në vitin 2009 dhe 2013 përfshinin sulme të simuluara bërthamore kundër Varshavës dhe Stokholmit.

Bjellorusia dhe Armët Bërthamore në Fokus

Në dhjetor, udhëheqësi autokratik bjellorus Alexander Lukashenko dhe Putin nënshkruan një traktat që i jepte Bjellorusisë garanci sigurie, duke përfshirë përdorimin e mundshëm të armëve bërthamore ruse për të sprapsur sulmet.

Traktati pasoi një rishikim të doktrinës bërthamore të Moskës, e cila e vendosi Bjellorusinë nën mburojën bërthamore të Rusisë për herë të parë mes tensioneve me Perëndimin.

Ministri bjellorus i Mbrojtjes Khrenin deklaroi se trupat në ushtrime do të praktikojnë “planifikimin e përdorimit” të armëve bërthamore ruse, por se stërvitja nuk do të përfshijë përdorimin e tyre fizik.

Ndërsa ekspertët ushtarakë perëndimorë do t’i ndjekin nga afër këto zhvillime, lojërat e luftës vijnë gjithashtu në një kohë kur Lukashenko kohët e fundit ka sinjalizuar gatishmërinë e tij për të përmirësuar marrëdhëniet e tij me Perëndimin, të cilat kanë qenë shumë të tendosura për vite me radhë për shkak të shtypjes së tij brutale të disidentëve dhe mbështetjes së tij për luftën e Rusisë në Ukrainë.

Lukashenko “po ndjek një strategji të deeskalimit, duke premtuar të ndikojë në veprimet e Putinit dhe të bëjë lëshime të tilla si lirimi i të burgosurve politikë”, shpjegoi Ryhor Astapenia, drejtor i Iniciativës Bjelloruse në Chatham House, në një analizë të kohëve të fundit të manovrave.

Këtë vit, të burgosurit politikë janë liruar rregullisht, përfshirë 52 persona të kombësive të ndryshme në prag të manovrave, dhe ka pasur përpjekje publike për të ecur drejt afrimit me Perëndimin. Në gusht, Lukashenko foli në telefon me Presidentin e SHBA-së Donald Trump, i cili e përshkroi atë si një “president shumë të respektuar” në një postim në rrjetet sociale.

“Nëse këto manovra vazhdojnë në një mënyrë të mërzitshme dhe transparente, ato ka të ngjarë të hapin rrugën për dialog të mëtejshëm”, tha Astapenia.

/www.rferl.org