Diplomatët evropianë raportojnë se nuk ka përparim pas bisedimeve në Gjenevë, ndërsa Trump shqyrton ndërhyrjen e SHBA-së në Iran

Izraeli dhe Irani shkëmbyen goditje të mëtejshme më 20 qershor, ndërsa përpjekjet diplomatike nga Franca, Britania e Madhe dhe Gjermania rezultuan vetëm në një deklaratë që shprehte “shqetësimin e tyre të thellë” për përshkallëzimin e tensioneve dhe gatishmërinë e tyre për t’u takuar përsëri.

Ministrat e jashtëm të tre vendeve, së bashku me shefin e politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, zhvilluan disa orë bisedime me Ministrin e Jashtëm iranian Abbas Araghchi në Gjenevë.

Sekretari i Jashtëm britanik David Lammy deklaroi pas bisedimeve se ata ishin “shumë të etur për të vazhduar diskutimet dhe negociatat e vazhdueshme me Iranin”.

Edhe pse bisedimet përfunduan pa një përparim, një deklaratë e mëvonshme e BE-së tha se ministrat “shprehën pikëpamjen e tyre se të gjitha palët duhet të përmbahen nga hapat që çojnë në përshkallëzim të mëtejshëm në rajon dhe të kërkojnë urgjentisht një zgjidhje të negociuar për të siguruar që Irani të mos marrë kurrë ose të fitojë një armë bërthamore”.

Ministrat përsëritën shqetësimin e tyre të hershëm në lidhje me zgjerimin e programit bërthamor të Iranit, i cili sipas tyre nuk ka “asnjë qëllim civil të besueshëm”. Deklarata tha se ata diskutuan gjithashtu mënyrat drejt një zgjidhjeje të negociuar, duke theksuar “urgjencën e çështjes”.

Pasi Shtëpia e Bardhë njoftoi se Presidenti i SHBA-së Donald Trump do të merrte një vendim “brenda dy javësh” nëse do të ndërhynte drejtpërdrejt në luftime, takimi mori një rëndësi edhe më të madhe si një mënyrë për t’i dhënë fund sulmeve ajrore që kanë vrarë civilë nga të dyja palët.

Para takimit, Presidenti francez Emmanuel Macron deklaroi se Franca, Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar do të “vendosnin në tryezë një zgjidhje diplomatike” në Gjenevë, e cila do të përfshinte monitorimin e aktiviteteve balistike të Iranit dhe financimin e përfaqësuesve të tij në rajon, rifillimin e punës së Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike në Iran për të siguruar që pasurimi i uraniumit të ndalet dhe lirimin e shtetasve të huaj që aktualisht janë të ndaluar nga Teherani.

Macron shprehu shpresën se Irani “do të tregojë gatishmërinë e tij për t’u bashkuar me platformën negociuese që po vendosim në tryezë”. Deklarata e lëshuar pas takimit nuk trajtoi propozimin ose përgjigjen e Iranit ndaj tij.

Izraeli ka kërcënuar me sulme të mëtejshme kundër objekteve bërthamore dhe raketave balistike të Iranit, pasi dhuna nuk tregoi shenja të pakësimit një javë pasi filluan sulmet ajrore izraelite.

“Bazuar në faktin se ekziston një mundësi e konsiderueshme për negociata me Iranin, të cilat mund të ndodhin ose jo në të ardhmen e afërt, unë do të marr vendimin tim brenda dy javëve të ardhshme”, tha Sekretarja e Shtypit e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, duke lexuar një mesazh nga Trump më 19 qershor.

Trump është i interesuar për një zgjidhje diplomatike.

Pentagoni ka pranuar në të kaluarën se ka ndihmuar në rrëzimin e raketave iraniane të qëlluara drejt Izraelit, por nuk ka marrë pjesë në operacione sulmuese kundër Iranit.

Gjatë një konference për shtyp, Leavitt tha se presidenti amerikan favorizon një zgjidhje diplomatike me Teheranin, por qëllimi i tij kryesor është të sigurojë që Irani të mos mund të sigurojë një armë bërthamore.

Ajo përsëriti kërkesën e Trump që çdo marrëveshje duhet të ndalojë pasurimin e uraniumit nga Irani dhe të sigurojë që Teherani të mos mund të sigurojë armë bërthamore.

Irani ka këmbëngulur që programi i tij bërthamor është për qëllime civile dhe shpesh ka hedhur poshtë një ndalim të pasurimit të uraniumit.

“Presidenti është gjithmonë i interesuar për një zgjidhje diplomatike… Ai është para së gjithash një paqebërës. Ai është presidenti i paqes përmes forcës. Pra, nëse ka një mundësi për diplomaci, presidenti gjithmonë do ta shfrytëzojë atë,” tha Leavitt.

“Por ai gjithashtu nuk ka frikë të përdorë forcën, mund të shtoj,” u tha ajo gazetarëve.

Në platformën e tij “Truth Social”, Trump hodhi poshtë një raport të Wall Street Journal duke cituar tre persona të njohur me çështjen se ai u kishte thënë këshilltarëve se kishte miratuar planet për pjesëmarrjen ushtarake të SHBA-së në sulmet ndaj Iranit, por donte të priste për të parë nëse Teherani do të braktiste programin e tij bërthamor.

“Wall Street Journal nuk ka idenë se çfarë mendoj unë për Iranin!” shkroi Trump.

Bloomberg raportoi gjithashtu, duke cituar njerëz të njohur me çështjen, se zyrtarët amerikanë po përgatiten për një sulm të mundshëm kundër Iranit në ditët në vijim, ndoshta gjatë fundjavës.

Në një deklaratë për gazetarët më 18 qershor, Trump tha se nuk donte të “luftonte” Iranin, por mund të detyrohej të kryente operacione të tilla për të parandaluar Teheranin të zhvillonte armë bërthamore.

“Nuk po kërkoj të luftoj”, tha ai. “Por nëse zgjedhja është midis një lufte dhe një arme bërthamore, duhet të bëni atë që duhet të bëni.”

“Mund t’ju duhet të luftoni”, shpjegoi ai më vonë.

“Mund të mos e bëj. Dua të them, askush nuk e di se çfarë do të bëj”, u tha Trump gazetarëve jashtë Shtëpisë së Bardhë më vonë.

Objekti i pasurimit të uraniumit

Në një intervistë televizive, kryeministri Benjamin Netanyahu tha se Izraeli është “i aftë të sulmojë të gjitha objektet bërthamore iraniane”, por “çdo ndihmë është e mirëpritur”.

“Trump do të bëjë atë që është e mirë për Shtetet e Bashkuara, dhe unë do të bëj atë që është e mirë për Shtetin e Izraelit”, tha Netanyahu.

Pjesa më e madhe e spekulimeve rreth sulmeve u përqendruan në impiantin e pasurimit të uraniumit në Fordow të Iranit, i cili është i fshehur nën një mal dhe konsiderohet i paarritshëm për armët izraelite, por i prekshëm nga bombat amerikane “bunker-bucker”.

Izraeli u zotua më 19 qershor se do të “eliminojë” kërcënimin bërthamor dhe balistik të Teheranit pasi sulmet ajrore iraniane goditën një spital.

Zyrtarët ushtarakë izraelitë thanë se Irani sulmoi disa zona të populluara në vend më 19 qershor, përfshirë spitalin në qytetin jugor të Beersheba. Mediat lokale raportuan se një repart në spital u dëmtua rëndë dhe 40 persona pësuan kryesisht lëndime të lehta.

Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike të Iranit (IRGC) tha se sulmoi një seli ushtarake dhe të inteligjencës izraelite pranë Qendrës Mjekësore Soroka – e vetmja qendër traumash e Nivelit 1 në Izraelin jugor – në Beersheba, sipas agjencisë së lajmeve Tasnim, e lidhur me IRGC-në.

Izraeli tha se bombardoi objektiva bërthamore në Iran më 19 qershor, duke përfshirë objektet në Natanz dhe Isfahan. Gjithashtu thuhet se goditi objektin Busher, ku ndodhet i vetmi termocentral bërthamor funksional i vendit, por më vonë e tërhoqi atë deklaratë.

Herët në mëngjesin e 20 qershorit, ushtria izraelite lëshoi një paralajmërim evakuimi për banorët në zonën industriale të fshatit iranian Kolesh Taleshan, duke thënë se planifikonte të godiste infrastrukturën ushtarake atje. Detajet nuk ishin menjëherë të disponueshme.

Izraeli nisi ofensivën aktuale kundër Iranit më 13 qershor, duke argumentuar se ishte e nevojshme të ndalohej programi bërthamor i Iranit. Sipas grupeve të të drejtave të njeriut, më shumë se 600 njerëz u vranë, përfshirë civilë. Irani u përgjigj duke qëlluar dronë dhe raketa drejt Izraelit, duke vrarë rreth 24 persona, sipas zyrtarëve izraelitë.

Një pjesë e madhe e udhëheqjes ushtarake dhe akademike të Iranit u vra në sulmet ajrore.

/www.rferl.org