Kremlj mobiliše crkvu da proširi svoj uticaj i širi prorusku propagandu u Africi

Rusija u svom obračunu sa Zapadom traži saveznike u zemljama globalnog juga, posebno u Africi. U skorije vreme, ovim naporima se pridružila i Ruska pravoslavna crkva. Ruska pravoslavna crkva je 29. decembra 2021. godine odlučila da osnuje sopstveni egzarhat u Africi, koji će pokrivati sve afričke zemlje. Od tada je Ruska pravoslavna crkva ubrzano proširila svoje prisustvo na afričkom kontinentu. Njene aktivnosti se već osećaju u skoro 30 afričkih zemalja, a njen navedeni cilj je širenje uticaja širom kontinenta.

Ruska pravoslavna crkva služi prvenstveno kao instrument autoritarnog ruskog režima, a njeno delovanje treba posmatrati u kontekstu ruske politike i strateških ciljeva Kremlja. U Africi, Ruska pravoslavna crkva ima nekoliko ciljeva:

• Povećava lojalnost lokalnog stanovništva prema Rusiji, populariše ruski jezik i širi prorusku propagandu;
• Jača pozicije Ruske pravoslavne crkve u njenoj borbi za dominantnu ulogu u svetskom pravoslavlju;
• Stvara dodatne platforme i komunikacione kanale za promovisanje ekonomskih interesa ruskih državnih kompanija i uticajnih zvaničnika, dok pokriva aktivnosti ruskih plaćenika, specijalnih službi i tajnih agenata.
• Kao sila ruske meke moći, Ruska pravoslavna crkva širi ne samo pravoslavlje, već posebno rusko pravoslavlje. Njena misija usklađuje crkvu sa ideologijom ruske države i strateškim narativima, koji su neprijateljski raspoloženi prema zapadnim liberalnim demokratijama.

Aktivnosti na terenu

Predstavnici Ruske pravoslavne crkve objašnjavaju da je njihovo širenje u Afriku – kanonsku teritoriju Aleksandrijske patrijaršije – odgovor na priznanje autokefalnosti Pravoslavne crkve Ukrajine (PCU) od strane patrijarha Teodora II. Tvrde i da je osnivanje Afričkog egzarhata proizašlo iz zahteva afričkih sveštenika koji su bili nezadovoljni pastirskom brigom Aleksandrijske patrijaršije. Ovo nije prvi slučaj da Ruska pravoslavna crkva „preuzima teritorije“. Godine 2021. osnovala je eparhiju u Jermeniji, iako je ranije priznala autoritet jermenske crkve i uzdržala se od stvaranja sopstvenih struktura tamo.

Ruska pravoslavna crkva je prilično optimistična u pogledu širenja svog prisustva na afričkom kontinentu, videći ga kao nerazvijenu teritoriju podložnu ruskom uticaju. Ruski sveštenici kao povoljne navode pozitivno istorijsko sećanje na ulogu SSSR-a u Ruskoj pravoslavnoj crkvi i dekolonizaciju Afrike, vezanost afričkih društava za tradicionalne vrednosti (patrijarhalne tradicije), njihovu sklonost ka verskom i mitološkom pogledu na svet. faktori široko rasprostranjeno siromaštvo i loši uslovi života. U ovim okolnostima, taktika Ruske pravoslavne crkve je efikasna. To uključuje finansijske podsticaje za afričke sveštenike koji žele da se pridruže Ruskoj crkvi, obećanja boljeg života kroz ruske obrazovne i humanitarne projekte i instrumentalizaciju istorijskog pamćenja.

Strategija u Africi

Početna strategija Ruske pravoslavne crkve u Africi bila je fokusirana na brzo širenje i povećanje broja parohijana, često na račun kvaliteta sveštenstva. U periodu 2022-23, Ruska pravoslavna crkva je kritikovana zbog korišćenja finansijskih podsticaja kao ubedljivog argumenta da se sveštenici i kongregacije pridruže njenom okrilju. Danas, međutim, Ruska pravoslavna crkva stavlja veliki naglasak na kvalitet svojih uticajnih ljudi i proširuje obrazovne programe za studente iz Afrike. Ruska pravoslavna crkva otvoreno izjavljuje cilj svog obrazovnog rada: afrički studenti treba da postanu pravnici koji ne samo da propovedaju pravoslavlje, već i brane interese Rusije.

Zabrinuta zbog svog imidža u javnosti, Ruska pravoslavna crkva ulepšava svoje projekte u Africi niskobudžetnim humanitarnim programima u kojima su uključene ličnosti kao što je Marija Lvova-Belova, komesarka za prava deteta pri predsedniku Ruske Federacije. Ove aktivnosti obuhvataju „humanitarne“ i „obrazovne“ inicijative kao i izgradnju velikih hramskih kompleksa. Prvi od ovih kompleksa, koji će uključivati i školu i bolnicu, planiran je u Kampali u Ugandi, preko puta predsedničke palate.

Iza ove fasade, Ruska pravoslavna crkva blisko sarađuje sa ruskim državnim organima, uključujući policiju, specijalne službe, ruske plaćenike i ministarstva odbrane i inostranih poslova. Na primer, budući hramski kompleks u Kampali treba da bude integrisan u Ruski centar za nauku i kulturu. Slične direktne interakcije se dešavaju i drugde. Ruske diplomate vode ruski duhovni i kulturni pravoslavni centar u Parizu.

Misija

Religiozno osećanje koje Ruska crkva širi među svojim afričkim vernicima pojačava rusku propagandu i ideološke narative. Uporedo sa narativom Kremlja o misiji Rusije da spase čovečanstvo od zlonamernog uticaja liberalnih vrednosti, Ruska pravoslavna crkva promoviše narativ o globalnoj misiji Apostolske kanonske pravoslavne crkve Moskovske patrijaršije da očuva „istinu veru“. Ovaj narativ stavlja Rusku pravoslavnu crkvu u opoziciju ne samo sa crkvama zapadnog obreda, za koje predstavnici Ruske pravoslavne crkve smatraju da su iskvarene modernizacijom, već i sa drugim pravoslavnim crkvama koje su se zalagale za davanje autokefalnosti Ukrajinskoj pravoslavnoj Crkvi.

U središtu ove priče je kontrast između Ruske pravoslavne crkve i Aleksandrijske patrijaršije. Ruska pravoslavna crkva kritikovala je grčke sveštenike zbog loše duhovne formacije i pastorala u afričkim zemljama, optužujući ih da promovišu helenizam, grekofilstvo, neokolonijalizam i rasizam. Ove tvrdnje su u potpunoj suprotnosti sa izjavama predstavnika Ruske pravoslavne crkve pre nekoliko godina. Georgij Maksimov je 2016. godine prepoznao uspeh grčkih misionara u Africi: „U „crnoj“ Africi već ima mnogo lokalnih konvertita, oko pet do sedam miliona afričkih pravoslavaca. Oni se okreću veri i postaju crkveni zahvaljujući trudu. grčkih misionara … Ali mi, najveća pravoslavna crkva, ne učestvujemo u misiji pravoslavlja u Africi… Grci, kojih je deset puta manje od nas, snose misionarski teret.

Ova promena naglašava metode Ruske pravoslavne crkve da koristi istorijske narative i savremene nezadovoljstva kako bi se pozicionirala kao pravi čuvar pravoslavlja dok širi svoj uticaj pod maskom verskih i humanitarnih napora. Usklađivanje Ruske pravoslavne crkve sa ciljevima ruske države ilustruje koordinisan napor da se proširi ideološki i geopolitički domet Rusije u Africi.

Ruska pravoslavna crkva oblikuje svoje narative i propagandu prema opštim okvirima ruskih strateških narativa. Stubovi ovog narativa su naoružanje istorijskog sećanja i navodni sukob vrednosti.

Oružavanje istorijskog pamćenja

Koristeći istorijsko sećanje na ulogu SSSR-a u dekolonizaciji, Ruska pravoslavna crkva tvrdi da Rusija nikada nije bila kolonijalna sila i da nije učestvovala u kolonizaciji Afrike. Ruska pravoslavna crkva obogaćuje svoj narativ o „dušospasonosnoj misiji“ temom oslobađanja Afrike od uticaja drugih crkava koje su se „oskvrnile učešćem u trgovini robljem, podržavanjem kolonizatora, kao i međuplemenskim sukobima, genocidom“. u Ruandi i poslednjih godina „razočarali Afrikance odbacivanjem biblijskih moralnih učenja u korist homoseksualizma, transrodnosti, feminizma itd.

Ruski narativ o njenom dekolonijalnom nasleđu u Africi usko je povezan sa narativom o isključivoj ulozi ruskog naroda kao oslobodioca Evrope od nacizma u Drugom svetskom ratu.

Istovremeno, aktuelni rat Rusije sa Ukrajinom i konfrontacija Rusije sa Zapadom predstavljaju se kao nedovršeni esej Ruske pravoslavne crkve o dekolonizaciji ili de-zapadnjaštvu. Crkva predstavlja Rusiju kao nekolonijalnu silu, borca protiv zapadnog neokolonijalizma i moralnog branioca liberalnih vrednosti koje se predstavljaju kao protivrečne biblijskim učenjima.

Tradicionalne vrednosti

Rusko rukovodstvo vidi Afriku kao važnog saveznika u promovisanju „tradicionalnih vrednosti“ kao deo veće borbe između dva sistema vrednosti. „Sukob vrednosti“ je ruski strateški narativ koji služi da se konfrontacija sa Zapadom i rat sa Ukrajinom prikaže kao egzistencijalni. Predstavnici Ruske pravoslavne crkve smatraju da afrička društva preferiraju takozvane tradicionalne vrednosti koje su patrijarhalne i patrimonijalne, što doprinosi pozitivnom odnosu afričkih naroda prema Rusiji. U svojoj retorici usmerenoj na afričku publiku, Rusi ističu „porodične vrednosti“ i suprotstavljaju ih zapadnim konceptima rodne ravnopravnosti i prava na samoizražavanje.

Ruska agenda za zaštitu tradicionalnih vrednosti deo je šireg cilja da se liberalnim vrednostima, kao što su ljudska prava, oduzme njihov univerzalni status i da se demontira svetski poredak izgrađen na zapadnim principima. Tako je Patrijarh Ruske pravoslavne crkve Kiril predložio izradu i međunarodno usvajanje Konvencije o pravima i zaštiti porodice i nameravao da uključi afričke zemlje u raspravu i promociju ove konvencije. Ovo je primer kako Rusija pokušava da iskoristi ideju zaštite tradicionalnih vrednosti nasuprot ljudskim pravima.

Ključno je shvatiti da je narativ zaštite tradicionalnih vrednosti ključni deo ruske politike i njenog strateškog narativa o odbrani čovečanstva od liberalnih vrednosti. Naizgled privlačna hrišćanska retorika Ruske pravoslavne crkve o „zaštiti tradicije, tradicionalnih vrednosti, porodice“ i sličnim temama služi za zamagljivanje ruske propagande autoritarizma u osnovi.

Crkva kao instrument spoljne politike

Ruska pravoslavna crkva značajno utiče na rusku spoljnu politiku i moralno i institucionalno. Ona služi kao instrument ruske meke moći i deluje kao politički autoritet. Ključne elemente ruske ideologije, kao što su koncepti „ruskog sveta“, ruski mesijanizam i tradicionalne vrednosti, oblikuje crkva. Važan aspekt je indoktrinacija ruske vojske učenjem Ruske pravoslavne crkve i usklađivanje crkve sa ruskom vojskom i krajnje desnim tradicionalistima. U suštini, Ruska pravoslavna crkva je postala glasnogovornik ideja zagovornika ruskog fašizma kao što su Aleksandar Dugin i Konstantin Malofejev.

Ruska pravoslavna crkva u Africi je mali, ali efikasan instrument ruske politike. Borba za Afriku je uglavnom ideološki i vrednosno zasnovana. Cilj „misionarske delatnosti“ Ruske pravoslavne crkve je stvaranje emocionalne veze sa Rusijom u afričkim društvima kroz navodno zajedničke vrednosti. Iako je teško tačno predvideti ishod aktivnosti Ruske pravoslavne crkve, kombinacija meke moći ruske propagande i kulturne diplomatije sa religijom mogla bi pomoći Rusiji da postigne željeni rezultat bolje od rada ruskih kulturnih centara i kontrolisanih medija.

/euvsdisinfo.eu