Da li je širenje NATO-a dovelo Rusiju u rat?

NATO je navodno obmanuo i nepoštovao Rusiju šireći se u istočnu Evropu i ugrožavajući interese Moskve. Tako je, barem, Kremlj opravdao svoj rat u Ukrajini. Ali, ima li istine u tome?

Lideri NATO-a sastaće se u Hagu, u Holandiji, 24. i 25. juna kako bi razgovarali o povećanju vojnih izdataka, a podrška Ukrajini biće visoko na dnevnom redu.

Ruska invazija na Ukrajinu sada ulazi u četvrtu godinu. Kako se borbe odugovlače, Sjedinjene Države sve više zahtevaju da njihovi saveznici u NATO-u snose veći deo troškova finansiranja alijanse, čiji su članovi pružili značajnu vojnu i finansijsku podršku Kijevu.

Tokom protekle četiri godine, NATO je više puta bio meta lažnih narativa. DW Fact Check je ispitao neke od najčešćih tvrdnji.

Međutim, za ruskog predsednika Vladimira Putina, sam NATO predstavlja pretnju nacionalnoj bezbednosti Rusije — posebno od njegovog širenja u Istočnu Evropu nakon Hladnog rata, što uključuje zemlje koje su ranije bile deo Sovjetskog Saveza ili barem unutar sovjetske sfere uticaja.

Perspektivu da se Ukrajina, zemlja sa još jačim istorijskim i kulturnim vezama sa Rusijom, približi ili čak pridruži NATO-u — ili čak Evropskoj uniji — Putin je navodio kao opravdanje za rusko mešanje u Ukrajini od 2014. godine i takozvanu „specijalnu vojnu operaciju“ pokrenutu u februaru 2022. godine.

Već u martu 2000. godine, u jednom od svojih prvih intervjua kao ruski predsednik, Putin je naglasio za BBC da nije protiv NATO-a, ali je istakao svoju zabrinutost zbog širenja saveza na istok, kome su se do tada već pridružile Poljska, Mađarska i Češka.

Uprkos tvrdnji NATO-a da je savez isključivo odbrambene prirode, Putin nije bio ubeđen. On širenje vidi kao kršenje poverenja nakon takozvanog Sporazuma „Dva plus četiri“, kojim je regulisano ponovno ujedinjenje Zapadne i Istočne Nemačke u septembru 1990. godine, a koji su potpisale četiri savezničke sile koje su okupirale Nemačku na kraju Drugog svetskog rata: Sjedinjene Američke Države, Ujedinjeno Kraljevstvo, Francuska i Sovjetski Savez.

Prema Putinovim rečima, zapadne sile su obećale da NATO neće napredovati na istok na teritorije koje je ranije kontrolisao Sovjetski Savez. NATO je dosledno negirao ovu tvrdnju./DW/