Vučinić: Sukob sa Zapadom neće se dobro završiti ni za Rusiju ni za Srbiju

Odluka Vaseljenske patrijaršije da prizna Makedonsku pravoslavnu crkvu treba da vrati mir i ljubav među pravoslavnim zemljama i narodima. Okolnosti, odnosno agresija Rusije na Ukrajinu imale su sigurno uticaja na to, ali one nisu presudne, smatra Stevo Vučinić, potpredsednik Saveta Mitropolije Crnogorske pravoslavne crkve (CPC). Naglašava da uticaj Ruske pravoslavne crkve, kao i Srpske pravoslavne crkve (SPC) zavisi od političkoga, ekonomskoga  i vojnoga položaja Rusije u svetu, ali da su se obe države sukobile sa celim Zapadom, što se za njih, kako kaže, neće dobro završiti.  Očekuje i da sve pravoslavne crkve uskoro  uspostave liturgijsko jedinstvo sa Crnogorskom pravoslavnom crkvom.

Podsećamo da je, kako su preneli makedonski mediji, Sveti Sinod Vaseljenske patrijaršije, na čijem je čelu vaseljenski patrijarh Vartolomej, priznao na  zasedanju (9. maja) crkvu Severne Makedonije. U saopštenju Patrijaršije se navodi da, kao naziv ove crkve, ona priznaje Ohridsku, “imajući u vidu da je područje njene nadležnosti u granicama države Severne Makedonije“. Iz Makedonske pravoslavne crkve (MPC) je saopšteno kako se tom odlukom Patrijaršija nakon višedecenijskog spora sa Srpskom pravoslavnom crkvom (od 1967.godine) i međunarodne izolacije, „otklanja višedecenijski raskol nametnut drevnoj Ohridskoj arhiepiskopiji, obnovljenoj u licu Makedonske pravoslavne crkve“.

U Razgovoru za Geopost Stevo Vučinić kaže da je Makedonska Crkva kanonski vraćena pod okrilje Vaseljenske patrijaršije. Govori i o tome kakav je i kakav bi trebalo da bude položaj Crnogorske pravoslavne crkve, nakon priznanja Makedonske crkve od strane Vaseljenske patrijaršije, te da li taj čin znači i slabljenje Rusije u političkom smislu.

 Geopost:  Da li je Vasljenski patrijarh „razbojnički upao“ ( kako to pišu neki mediji u Srbiji), u kanonsku teritoriju Srpske pravoslavne crkve, koja, kako tvrde u SPS, jedina može dati samostalnost Makedonskoj crkvi?

Vučinić: U Tomosu iz 1922. godine piše: “..svojstveno je dobrom uređivanju i kanonskome poretku, da podešava i uređuje granice crkvene uprave prema političkim promenama koje se dešavaju, ukoliko je to dopušteno svetim kanonima, kako bi se upravljanje crkvenim poslovima vršilo bez teškoća i sa celishodnošću i kako bi od toga proizilazila korist za hristoimeni narod…”                                                        Dakle, priznato je novo državno stanje uspostavljeno 1918. godine. Pa su eparhije Vaseljenske crkve: Skopska, Veleško-debarska, Pelagonijska, Prespansko-ohridska, i delovi Vodenske i Polijanske, sve u današnjoj Severnoj Makedoniji,  njenom voljom našle unutar nove crkvene organizacije – Srpske pravoslavne crkve. Međutim, politička karta Evrope, utvrđena na Pariskoj mirovnoj konferenciji 1919. godine, promenjena je. U novim okolnostima Makedonija je stekla suvereni status. Tako su pomenute eparhije, koje su se od 1918. godine nalazile u Jugoslaviji, kanonski povraćene u pređašnji status – pod kompetencijama majke crkve Vaseljenske patrijaršije.

Geopost:  Je li odluka Vaseljenske patrijaršije i svojevrsna politička odluka, izazvana agresijom Rusije na Ukrajinu, kako bi se oslabio i politički uticaj Rusije u svetu?

Vučinić: Okolnosti su sigurno igrale ulogu, međutim, odluka nije proizvod vojne agresije na Ukrajinu, nego višedecenjskoga osporavanja autokefalnosti Crnogorske, Ukrajinske i Makedonske crkve od strane zvaničnog Beograda i Moskve. Takvo stanje je indukovalo neredovne prilike u pravoslavnome svetu koje je trebalo vratiti na stanje mira i ljubavi među pravoslavnim zemljama i narodima. Ova odluka Vaseljenskoga patrijarha upravo je usmerena u tome cilju, zato je pozdravljena od svih iskrenih hrišćana. Za razliku od Ukrajinske i Makedonske crkve, Crnogorska je do 1918. godine bila autokefalna i s njom su opštile sve Pravoslavne crkve, uključujući i Vaseljensku. Zato očekujemo da sve Pravoslavne crkve ponovo uspostave liturgijsko jedinstvo sa Crnogorskom crkvom i tako potvrde veze od iskona s njom kao autokefalnom.

Geopost:  Znači li da je ovo dobar signal i za Crnogorsku pravoslavnu crkvu, s obzirom na to da takvih nagoveštaja već ima i nakon priznaja Ukrajinske pravoslavne crkve od strane Vaseljenske patrijaršije?

Vučinić: Akt Svetoga Sinoda Vaseljenske patrijaršije, kojim je priznao crkvenu hijerarhiju na čelu sa arhiepiskopom Stefanom, kao kanonsku i važeću, od vaseljenskoga je značaja. Derogirajući Tomos iz 1922. godine, u delu kojim je dozvolio ujedinjenje dotadašnjih eparhija Vaseljenske crkve: Skopske, Veleško-debarske, Pelagonijske, Prespansko-ohridske, i delova Vodenske i Polijanske, Autokefalnu ujedinjenu pravoslavnu Srpsku crkvu kraljevstva Srba, Hrvata i Slovonaca (SHS), Sinod ga je derogirao i u celini. Podrazumeva se i u delu u kojem se saglasio s ujedinjenjem Crnogorske sa Srpskom crkvom. Taj akt formalno uspostavlja  novo stanje razumevanja, mira i ljubavi među Pravoslavnim crkvama koje je, upravo, ugrožavala Srpska crkva svojim odnosom prema Makedonskoj i Crnogorskoj crkvi. Strah od derogiranja Tomosa iz 1922. godine podstakao je bivšu vlast i Beogradsku patrijaršiju, osnažene skupinom izvesnih Crnogoraca, nagrađenih sinekurama i čašćenih najvišim državnim častima, da povedu višegodišnji rat protiv Crnogorske crkve. Nameravali su da je integrišu u Srpsku i preimenuju u Pravoslavnu, i tako je uklone u korist Srpske pravoslavne crkve. Veliki Bog nas je spasio, a njima neka je na čast takav zločinački odnos prema sopstvenoj zemlji i narodu.

Geopost: Slabi li uticaj Ruske pravoslavne crkve u pravoslavom svetu, a time i Srpske pravoslavne crkve i može li oslabiti njihov položaj i uticaj u Crnoj Gori?

Vučinić: Taj uticaj je direktno zavistan od političkoga i ekonomskoga, nažalost, i vojnoga položaja Rusije u svetu, na koje se  Srbija i Srpska crkva direktno oslanjaju, i iz nje crpe snagu. Ovoga puta, obe, Rusija i Srbija, direktno su se sukobile sa celim Zapadom, i to se za njih neće dobro završiti. Nesporno je da će se to odraziti na status Srpske crkve u Crnoj Gori, koji je još od 1918. godine ekskluzivan i u materijalnom i u političkom smislu. Kao okupaciona crkva uvek se oslanjala na okupacioni aprat i silu. U nekim novim okolnostima, u kojima neće imati oslonac na silu Beograda i Moskve, koje joj sigurno neće biti po meri, moraće da se prilagodi statusu Crnogorske crkve kao domicilne, sa svim bogoslovskim, materijalnim i pravnim konsekvencama koje iz toga statusa proishode.

Geopost: Jedan broj ministara u novoj Vladi Crne Gore iz redova Socijalističke narodne partije, insistira na potpisivanju Temeljnog ugovora sa SPC. Premijer je rekao da će biti potpisano samo ono što je u skladu sa Ustavom Crne Gore. Kakav ishod očekujete? Hoće li i ko potpisati taj ugovor?

Vučinić: Što premijer podrazumeva pod Temeljnim ugovorom koji je u skladu sa Ustavom, tek ćemo da vidimo. Ali u Temeljnome ugovoru, o kome je do sad bilo reči, koji je inicrao i pisao Beograd, u preambuli,  Srpska crkva u Crnoj Gori kvalifikovana je kao “tradicionalna verska zajednica sa istorijskim kontinuitetom od 800 godina”. To, naravno, nije tačno, jer je SPC osnovana zvanično tek 1921. godine. Jednim članom zabranjeno je da se grade pravoslavni vjerski objekti u Crnoj Gori, bez saglasnosti nadležnog arhijereja SPC. Ugovorom je zabranjeno i da se na teritoriji Crne Gore osnivaju i postoje crkvene organizacije koja nosi pridev Pravoslavna.

Koliko ja znam od ovoga teksta zvanični Beograd i Beogradska patrijaršija nisu odustli. Svi ovi članovi direktno su upereni protiv samoga postojanja Crnogorske pravoslavne crkve. Kroz njih, tekstualno se izliva bes, očito duboko nesrećnih, zvaničnoga Beograda i Beogradske patrijaršije, zbog samoga postojanja Crnogorske crkve, odnosno Crnogoraca kao naroda i Crne Gore kao države. Mislim i verujem da će i dalje insistriati da u Ugovoru piše, što ne mogu da dokažu, da je Srpska crkva bila duhovna okosnica Crne Gore i dokazivaće čime se ne dokazuje – vojno-policijskom silom. Jer svetosavci svet posmatraju iz pozicije slepoga miša – naglavačke. Poriču materijalnu činjenicu da je  Crnogorska crkva bila autokefalna i duhovna okosnica klasične Crne Gore. Odgovaramo im latinskom izrekom: Contra factum non argumentum – Protiv činjenica nema argumenata.

Pozivamo se na svima dostupne dokumente: Ustav Kraljevine Crne Gore iz 1905. godine, u kome je kao takva upisana, Ustav Svetoga sinoda Crnogorske pravoslavne crkve iz 1904. godine, akt kralja Aleksandra o ujedinjenju crkava u kome se izrekom pominje i Tomos Vaseljenske patrijaršije iz 1922. godine, u kome je Crnogorska crkva upisana kao jedna od konstituenata takozvane Pravoslavne crkve Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.