Ono što je nastup Stejt departmenta i američke diplomatije na našim prostorima i u kontekstu odnosa, Republike Srbije i Republike Kosovo, ono što se desilo prije nekoliko dana u smislu zvanične reakcije iz Vašingtona nije iznenađenje, nego je zapravo proizvod aktuelne američke pozicije, kaže u intervjuu za Geopost ambasador Miodrag Vlahović, predsjednik Crnogorskog helsinškog odbora i nekadašnji šef crnogorske diplomatije.
“U tom smislu, bila je manje očekivana prva reakcija državnog sekretara Entonija Blinkena. Siguran sam da se sećate da je u svojoj prvoj reakciji imao konotaciju – što je vjerovatno pripremio neko iz Departmana za Evropu i Evroaziju – u kojoj je prilično drastičnio ignorisano ono što se zapravo dogodilo na Kosovu tih dana. Da bi sjutradan došlo do izvjesne korekcije u smislu shvatanja i priznanja da su tamo postojali fenomeni i razvoji situacije o kojima ste i Vi govorili”.
To nije nikakva spontana reakcija nedužnih građana ili ljudi kojima su prava ugrožena, naglašava Vlahović, “već jedna koordinisana akcija u kojoj učestvuju, o čemu postoje i video zapisi, ljudi koji su registrovani kao pripadnici raznih kriminalnih grupa i koji imaju veze sa režimom u Beogradu”.
S druge strane, naglašava, “čini mi se da je reakcija kosovskih vlasti i gospodina Kurtija nešto gdje postoji jasna prevalencija pozitivnih tonova”.
Ističe da je Vučiću dobrodošlo da se na Kosovu kreira problem na koji su “naši američki prijatelji reagovali saglasno onome što je, nažalost, njihov nastup poslednjih mjeseci i godina prema situaciji u Srbiji, ne samo u kontekstu srpsko-kosovskih odnosa, već i, naravno, vezano za situaciju na cjelokupnom prostoru Zapadnog Balkana”.
“Zvanična Moskva, Putin i njegova vrhuška i njihove službe – i tamo i ovdje – sa zadovoljstvom gledaju na svaku vrstu mogućnosti da sukob eskalira na Balkanu. Putinu je potreban drugi front u Evropi, a Vučiću beskonačna borba za “nedavanje” Kosova”.
Naš sagovornik se pita kako je moguće da neki od aktuelnih principa američke politike na Zapadnom Balkanu podržava i rusko Ministarstvo inostranih djela.
”Imamo, na primjer, inicijativu tzv. “Otvoreni Balkan”, koju podržava režim u Beogradu i sve strukture, službe, mediji, NVO, uključujući i “NVO” Crkva Srbije i naj-antizapadnije, da se tako izrazim, političke strukture BiH, u djelu koji se zove Republika Srpska, koji su, takođe, gorljivo za tzv. Otvoreni Balkan”.
U Crnoj Gori, dodaje, imate nacional-šoviniste velikosrpskog prerefiksa i sadržine koji su oduševljeni tom idejom.
“Na kraju tog čudnovatog spiska partija i političara koji su orijentisani i protiv NATO – imate jasno i bjelodano izraženo zadovoljstvo, tj. podršku Otvorenom Balkanu kao projekcije – od strane Ministarstva inostranih djela u Moskvi!”
Crnogorski diplomata upućuje i na krajnje složenu situaciju u Crnoj Gori navodeći da je Crna Gora pod dominacijom jednog srednjaštva, mediokritetstva, političke grupacije, političkih ličnosti i projekcija kojima nedostaje elementarno znanje, kojima nedostaju finese, vizija.
Na pitanje ko su Vučićevi favoriti u Crnoj Gori, naš sagovornik ukazuje da Vučića ima puno favorita.
“Kao u šahu – on ima jedan red piona i, u jednoj situaciji, jedan pion mu je značajan, a u drugoj situaciji će se opredijeliti za drugog piona, u trećoj će žrtvovati jedno krilo da bi drugo avanzovalo i bilo promovisano kao njemu najbliže. I tako redom”.
Vlahović podržava aktuelne proteste protiv nasilja u Beogradu kao, kako kaže, istovremeno neku vrstu impulsa, podsticaja i demokratskog i građanskog refleksa u državi Srbiji.
“Pripadam onom političkom svjetonazoru koji bi želio da vidi demokratsku vlast, koja poštuje i Srbiju samu i srpske susjede, koja se prema Crnoj Gori odnosi kao ravnopravnoj prijateljskoj zemlji, koja se ne bavi Crnom Gorom kao teritorijom, što je nažalost bio slučaj poslednjih godina u prilično vidljivoj formi”. Dakle: demokratska, normalna, evropska Srbija u najboljem je interesu i njenih građana i cijelog regiona kojem pripadamo.
Ceo intervju:
The Geopost: Stejt department sankcioniše Kosovo jer su postavljanjem legalno izabranih albanskih gradonačelnika “iritirali” srpske demonstrante. Kosovu se prijeti i uvođenjem mogućeg protektorata – “u najgorem slučaju Palestina u najboljem Kipar”, kako reče američki ambasador u Prištini. S druge strane, Srbijačiji su demonstranti, među kojima ima i onih sa dokazanim kriminalnim dosijeom, ranili 30 vojnika Kfora prošla je bez ukora. Da li vas je iznenadila reakcija SAD?
VLAHOVIĆ: Prije svega drago mi je što imam priliku darazgovaram za TheGeopost o stvarima koje su kompleksne. Američke zvanične reakcije, nažalost, nisu iznenađenje. One predstavljaju kontinuitet onoga što je ‘Pax Americana’ na našimprostorima u poslednjih desetak godina.
Postoji jedna čudna koincidencija, jedan nastavak koji nije bio očekivan prije dvije ili tri godine, nastavak onoga što je bila politika koju su oličavali Donald Tramp i Ričard Grenel. Nova, demokratska Bajdenova administracija sa reprezentima koje svi dobro znamo – gospodin Eskobar i gospodin Šole u Vašingtonu i gospodin Hil u Beogradu – manje ili više nastavljaju tim istim tragom, što nije bllo za očekivati i što mnogi, u koje i uključujem i sebe, nisu mislili da se može dogodi.
Ono što je nastup Stejt departmenta i američke diplomatije na našim prostorima i u kontekstu odnosa, Republike Srbije i Republike Kosovo, ono što se desilo prije nekoliko dana u smislu zvanične reakcije iz Vašingtona nije iznenađenje, nego je zapravo proizvod aktuelne američke pozicije. U tom smislu, bila je manje očekivana prva reakcija državnog sekretara Entonija Blinkena. Siguran sam da se sjećate da je u svojoj prvoj reakciji imao konotaciju – što je vjerovatno pripremio neko iz Departmana za Evropu i Evroaziju – u kojoj je prilično drastično ignorisano ono što se zapravo dogodilo na Kosovu tih dana. Da bi sjutradan došlo do izvjesne korekcije u smislu shvatanja i priznanja da su tamo postojali fenomeni i razvoji situacije o kojima ste i Vi govorili.
Dakle, da to nije nikakva spontana reakcija nedužnih građana ili ljudi kojima su prava ugrožena, već jedna koodrinisana akcija u kojoj učestvuju, o čemu postoje i video zapisi, ljudi koji su registrovani kao pripadnici raznih kriminalnih grupa i koji imaju veze sa režimom u Beogradu. Naravno, postoji sasvim neizbježno i logično objašnjenje da je ta vrsta ciljane, dakle, namjerno izazvane eskalacije na sjeveru Kosova zloupotrebljena tj. stavljena u funkciju aktuelnih problema koje ima srpski predsjednik Vučić u Beogradu i u Srbiji.
Dakle, on ima krajnje problematičnu i kompleksu situaciju za koju su, naravno, on i njegove službe, mediji, crkva i njegovi politički i drugi krugovi, unutrašnji faktori njegove moći, dominantno, ako ne i isključivo odgovorni. Tako da je Vučiću dobrodošlo da se na Kosovu kreira problem na koji su naši američki prijatelji reagovali saglasno onome što je, nažalost, njihov nastup poslednjih mjeseci i godina prema situaciji u Srbiji, ne samo u kontekstu srpsko-kosovskih odnosa, već i, naravno, vezano za situaciju na cjelokupnom prostoru Zapadnog Balkana.
The Geopost: Da li je kosovski premijer Aljbin Kurti ispravno postupio?
VLAHOVIĆ: Što se tiče tog pitanja to je teško odgovoriti jednodimenzionalno.
Meni se čini da gospodin Kurti u svojim objašnjeniima, koji na mnogim adresama i u regionu i van njega dobijaju rezonancu koja je pozitivna i koja govori o njemu, o njegovom političkom vjerovanju i aktivnostima u mnogo pozitivnijem tonovima ili u mnogo ozbiljnijoj intrepretaciji onoga što on radi – nego što je to bio slučaj prije pola ili godinu dana.
Tako da mislim da iz objašnjenja kosovskog premijera gospodina Kurtija možete da vidite da tu postoji jedan logičan redosljed stvari, jedan rezon koji stoji iza reakcije suverene vlasti na sopstvenoj teritoriji – bez obzira što je kosovska stvarnost kompleksna po mnogim pitanjima, ne samo u smislu nastanka Republike Kosovo kao nezavisne države, nego i aktuelnih odnosa i pozicije srpske nacionalne manjine i njenih relacija sa zvaničnim Beogradom.
Čini mi se da je u toj razmjeni javnih saopštenja i komunikacija i poruka postoji jedan američki pritisak koji je, moram iskreno da kažem, kao nekadašnji prvi ambasador nove nezavisne države Crne Gore u Vašingtonu i kao ministar vanjskih poslova koji je sa SAD imao zaista korektnu i veoma prijateljsku i sadržajnu saradnju u onom periodu kada je Crna Gora opredijevala svoju odluku obnove crnogorske nezavisnosti – za mene je takav američki stav, ponašanje i nastup nešto što dominatno ima negativne konotacije. S druge strane, čini mi se da je reakcija kosovskih vlasti i gospodina Kurtija nešto gdje postoji jasna prevalencija opravdanih argumenata.
The Geopost: U kojoj meri ovakva politika Zapada prema Srbiji ide u korist ruskih strateških interesa u regionu?
VLAHOVIĆ: “Najelegantnije” bi bilo da Vam odgovorim da za tu vrstu upita odete i pitate naše uvažene i cijenjene američke prijatelje – kako oni sagledavaju reprekusije sopstvene politike prema Zapadnom Balkanu i da li mogu da daju vjerodostojno, validno i logički održivo objašnjenje?
Kako je moguće da neki od aktuelnih principa njihove politike na Zapadnom Balkanu podržava i rusko Ministarstvo inostranih djela? Imamo, na primjer, inicijativu tzv. “Otvoreni Balkan”, koju podržava režim u Beogradu i sve strukture, službe, mediji, NVO, uključujući i “NVO” Crkva Srbije i naj-antizapadnije, da se tako izrazim, političke strukture BiH, u djelu koji se zove Republika Srpska, koji su, takođe, gorljivo za tzv. Otvoreni Balkan. U Crnoj Gori imate nacional-šoviniste velikosrpskog prefiksa i sadržine koji su oduševljeni tom idejom. Na kraju tog čudnovatog spiska partija i političara koji su orijentisani i protiv NATO – imate jasno i bjelodano izraženo zadovoljstvo, tj. podršku Otvorenom Balkanu kao projekcije – od strane Ministarstva inostranih djela u Moskvi!
Da se vratimo Vašem osnovnom pitanju – sasvim je logično da Aleksandar Vučić u datim okolnostima, u velikim problemima u kojima se nenadano, ali i možda predvidivo našao, pa poteže za starim lošim, najgorim, “argumentom” – a to je odnos sa Kosovom. Da iskoristim to što je postalo kolokvijalni izraz – “nedavanje Kosova” kao politička aktivnost kojoj nema ni početka, ni kraja, niti ima svoje granice i definicije, a koja može vrlo lako da bude – kao što vidimo – zloupotrijebljena u svakoj situaciji, uključujući i ovu prilično klimavu i nestabilnu situaciju u Beogradu i Srbiji.
Zvanična Moskva, Putin i njegova vrhuška i njihove službe – i tamo i ovdje – sa zadovoljstvom gledaju na svaku vrstu mogućnosti da sukob eskalira na Balkanu. Putinu je potreban drugi front u Evropi, a Vučiću beskonačna borba za “nedavanje” Kosova.
Naravno, u modernim okolnostima – sa tim apsolutno zločinačkim i tragičnim ratom na prostoru Ukrajine – ruskom režimu je potrebna kriza i na drugim prostorima koji su evropski ili koji su subevropski, kao kod nas, u “predgrađu“ Evrope. Tako da tu postoji neizbježna koincidencija interesa na relaciji Beograd – Moskva. Ono što je tu začuđujuće do, ponekad, nivoa zapanjujućeg – jeste činjenica da aktuelna taktika i aktuelni diplomatski napor, ono što govore i čine gospoda Eskobar, Šole i Hil koncidira sa interesima koji – čak bez nekog našeg uplovaljavanja u vode teorija zavjere i skrivenih scenarija – sasvim logično, jednostavno i jednosmejrno odgovara onome što je danas interes aktuelnog Beograda i Putinove Moskve.
Ponavljam, tu postoji jedan veliki znak pitanja zašto to čine Sjedinjene Države, tj. njena aktuelna administracija, i zbog čega se, recimo, državni sekretar Blinken poslije mjeseci i mjescei njegovog nebavljenja Zapadnim Balkanom, odjednom, u dvije drastične, jednodimenzionalne javne komunikacije obratio “urbi et orbi “, povodom zaoštravanja situacije i potencijalno kriznih momenata i eskalacije na sjeveru Republike Kosovo. To je bilo nočekivano – da se sa te adrese, objavi ta vrsta žestokih poruka, što je kasnije interpretirano i obrađeno od strane ambasadora Hila u Beogradu i ambasadora Hovenijera u Prištini.
The Geopost: U Crnoj Gori u opštini Zeta egzistira jedna inicijativa da se “otprizna“ Kosovo, koju je pokrenuo jedan od govornika na nedavnom Vučićevom mitingu u Beogradu Milan Knežević. Da li postoji realna mogućnost sada, kada nema “omraženog” Đukanovića na vlasti da se Crna Gora izbaci iz Đukanovićevih koordinata?
VLAHOVIĆ: Uvijek kada se govori o Kosovu volim da istaknem (a to, naravno, nije relevatno ni diplomatski ni politički, ali jeste personalno): ja sam rođen u Đakovici, tako da imam neku vrstu afiniteta prema toj državi i narodu. Meni je drago što je tako i kad govorim o ovim stvarima – uvijek imam tu vrstu zadovoljstva da govorim o situaciji koju ja, za razliku od mnogih drugih koji se toliko žustro, žestoko i gorljivo zalažu i “bore” – znam kako izgleda, kako žive i kako su živjeli ljudi tamo, svi Kosovari.
Na Kosovu imam jedan široki krug prijatelja, svih ovih godina, i ovom prilikom želim da istaknem da sam aktivno participirao, i drago mi je što je tako – bez obzira što je jedan dio Crne Gore veoma ljut na mene i tadašnju generaciju crnogorskih političara – predvođenu predsednikom Đukanovićem – što smo priznali nezavisnost Kosova. Učestvovao sam u tome, uključujući i samu ideju da mi to zajedno uradimo sa našim makedonskim prijateljima, da to bude jednovremeno priznanje iz Skoplja i iz Podgorice.
Da se vratimo na Vaše pitanje: ne mislim da je to ozbiljno, tzv. “otpiznavanje” Kosova u Crnoj Gori bi, pored ostalog, značilo potpuni poraz zapadne, tj. evro-atlantske politike u našoj zemlji.
U samoj Crnoj Gori postoji ipak jedno prećutno shvatanje, čak i kod onih koji su možda intimno, emotivno, u raznim psihološkim i motivacionim situacijama, moguće nesrećni, nezadovoljni i nije im drago što je Kosovo nezavisno – da to nije i neće biti moguće. Nisam siguran da su uopšte realne projekcije da Crna Gora prestane da priznaje Kosovo.
Naravno, zbog političkog marketinga i ozbiljne želje koja postoji u jednom segmentu crnogorske politike da Crna Gora odustane od svoje evro-atlantske orijentacije, da problematizuje ili kompromituje svoje članstvo u NATO, ta želja se ističe, evo sada u “eksteritorijalnoj”Zeti.
Ovimnamjerama – koji se razvijaju, a to nije neozbiljno i beningno treba pristupiti s puno pažnje, ozbiljnosti i odlučnosti. Ovo što imate u opštini Zeta to liči na neke inicijalne faze tzv. “balvan revolucije” na prostorima u Republici Hrvatskoj i na početak tragičnog i zločinačkog rata na prostorima bivše Jugoslavije.
Vi, pored toga, imate danas, dok pričamo, predsjednika opštine Pljevalja, najsjevernije crnogorske opštine, koji daje izjave – apsolutno nekorektne i nelegalne. To je dio vokabulara, dio političke vjere i ideologije i dugogodišnjeg nastupa onih stranaka u Crnoj Gori i političkih struktura koje su otvoreno za velikosrpski projekat, koji su nacional-šovinisti i koji ne priznaju ništa ni oko razloga, motiva i sadržaja tragičnih ratova na prostorima bivše Jugoslavije, koji ne priznaju ni genocid u Srebrenici, i koji, naravno, ne priznaju ni osnovne odlike i karakteristike crnogorskog nacionalnog, državnog i kulturnog identiteta i integriteta. Oni spadaju u taj segment politike u Crnoj Gori koji to jasno, otvoreno ponavlja.
Crnogorski je problem što imate jedan drugi segment u našoj politici, gsje postoje stranke, političari, političke struktuire, koje to ne govore otvoreno, direktno i javno i ne ističu se oko toga, već prepuštaju ovoj prvoj grupaciji, uključujući i pomenutg gospodina Kneževića za koga su se, koliko sam shvatio, mnogi u Beogradu iznenadili ko je taj čovjek i što on, zapravo, priča. Najgori način u životu i u politici da shvatite stvari jeste kada vas posljedice, da prostite, mlatnu po glavi, pa tek onda shvatite da možda izvjesne političke ličnosti i grupacije i političke ideje – u ovom konkretnom slučaju, koje dolaze iz Crne Gore – nisu baš toliko gloriozne, nisu toliko slavne i “pro-srpske”, kako vam se ranije činilo.
Kažem, jedna je grupacija na toj strani, sa tom otvorenom, velikosrpskom nacional-šovinističkom politikom , a druga grupacija je takođe usmjerena u tom pravcu, ali sa manjim, mirnijim, i pritvorenim modulacijama te iste priče.
To je crnogorski problem: što se ovdje, nažalost, poslednjih godina kreira narativ da ova druga grupacija – koja baštini iste vrijednosti i iste ideje, dakle – da se proglašava građanskom – što je apsolutno nekorektno – da se smješta u politički centar, da se projektuje kao politička struktura koja treba poslije izbora da, tobože, vodi Crnu Goru prema Evropskoj Uniji. Što je sve priličlno dubiozno, nerealno i jednako nekredibilno, na veoma sličnom nivou, kao što je nekredibilan i takozvani Otvoreni Balkan, koji, ponavljam, nije uvjerljiva politička i regionalna projekcija.
The Geopost: Da li je upravo taj „građanski“ „politički centar“ favorit Vučića na prestojećim parlamentarnim izborima u Crnoj Gori ili je to Knežević i kruga oko njega koji se poturio na Vučićevom mitingu u Beogradu?
VLAHOVIĆ: Manje je značajno ko je od crnogorskih političara spreman da ode u Beograd i podrži Vučića na tom kontramitingu – koji je pri tom bio potpuni fijasko i u svom kontekstu, izvedbi, brojevima i po načinu na koji su prisutni ljudi došli, pa i u porukama, čak i po izabranim gostima. Iz inostranstva je bio gospodin Dodik, ali i ministar vanjskih poslova Mađarske gospodin Sijatro, što je tužna činjenica, bez obzira što nije iznenađujuće, s obzirom na ono što radi gospodin Orban i njegova diplomatija, uključujući i krak te diplomatije koji se zove Oliver Varhelji, u samoj Evropskoj komisiji.
Ponavljam, neko je spreman da pođe za Beograd i da se tamo proslavi ili izblamira. U onom dijelu poltičkog, ideološkog, kulturnog, intelektualnog segmenta kojem ja pripadam to znači blamiranje za sve nas u Crnoj Gori, bez obzira što ja nemam nikakve veze sa gospodinom Kneževićem i njegovim idejama.
Vučić, s druge strane, ima puno favorita, kao u šahu – on ima jedan red piona i, u jednoj situaciji, jedan pion mu je značajan, a u drugoj situaciji će se opredijeliti za drugog piona, u trećoj će žrtvovati jedno krilo da bi drugo avanzovalo i bilo promovisano kao njemu najbliže. I tako redom.
Da budem krajnje plastičan, uz moje izvinjenje što moram ad hominem da se izrazim: ne mislim da je uticaj gospodina Vučića na gospodu Mandića i Kneževića veći nego uticaj gospodina Vučića na gospodina Abazovića. Ja mislim da na Abazovića mnogo više i direktnije i na dnevno-političkoj ravni utiče – i može da utiče, i uticao je, i egzerciraće tu ovlast i moć nad njim sve dok Abazović bude u bilo kakvom tehničkom mandatu i u odlazećem mandatu koji, kao što vidimo, mjesecima traje – nego na drugu stranu i svoje saveznike, “vođe srpskog naroda u Crnoj Gori”, koji se ponašaju kao dijaspora nečega gdje je Srbija centar, a Aleksandar Vučić “predsjednik svih Srba”.
The Geopost: Koliki je uticaj Beograda na novog predsjednika Crne Gore Jakova Milatovića i stranku Evropa sad?
VLAHOVIĆ: Evropa sad je pokret koji nije definisana stranka. Oni imaju nekoliko ljudi koji se javljaju u medijima, u političkom prostoru. Uz moje izvinjenje, injihov ekonomski program “Evropa sad 2.0” – to je neka moderna crnogorska verzija gospođe Dafine i Jezdimira Vasiljevića – je krajnje nekredibilan.
Dakle, imate jednu projekciju koja je potpuno nerealna, jednu priličnu drastičnu jeftinu i po sadržaju i smislu populističku ekonomsku mantru koju gospodin Spajić promoviše.
Kako stoje njihove relacije sa Beogradom? Očigledno je da je gospodin Milatović, novi predsjednik Crne Gore, ako hoćete i slučajni predsednik Crne Gore, mnogo bliži predsedniku Vučiću i projekciji “Otvoreni Balkan” nego gospodin Spajić, koji, u tom svom populističkom naletu, ipak odaje utisak pragmatičnijeg čovjeka – koji bi vjerovatno bio nacionalno, kulturološki, ideološki ono što mu u datom trenutku odgovara – a njega interesuje prije svega njegova “interpretacija biznisa”.
Mi naravno nećemo zaboraviti da je jedna od njegovih “intrerpretacija biznisa“ to što je bez jednog dokumenta i bez odluke Skupštine uzeo državni zajam od 750 miliona eura, sa post festum odlukom, u potpuno netransparentnoj proceduri. On je političar koji je dezavuisao sam sebe i uskratio mogućnost sebi da bude kandidat za predsjednika, a ne gospodin Milatović, time što je govorio … neistinu o svojim državljanstvima.
U suštini: odavno velikosrpski nacionalizam u Crnoj Gori ne igra na jednu partiju, jednog čovjeka, na jednu političku projekciju. Oni su diverzifikovali uticaj u Crnoj Goru, ne samo na političkom prostoru, već i medijskom, proširili ga i na Univerzitet. Ne zaboravite da je u Crnoj Gori na čelo Univerziteta osoba koja je samodefinisani srpsko-ruski čovjek, ali sa dominatnim ruskim uticajem, koji je vlasnik jednog opskurnog portala In4S, koji je regustrovan u državi Delaver u SAD, a kompanija, koja je formalni vlasnik tog portalajeu Havani, na Kubi! Tako da imate jednu specijalnu operaciju tu ispred naših noseva svih ovih godina i imate, dakle, ponavljam, jednu razuđenu mrežu, jedan arhipelag nosilaca ruskih i srpskih interesa u Crnoj Gori i u partijskoj i u političkoj sferi, i u obrazovnoj, medijskoj i, naravno, u obaveštajnoj.
The Geopost: Koliko je zapravo Crna Gora danas suverena država a koliko dio srpsko- ruskog svijeta?
VLAHOVIĆ: Cijeli Zapadni Balkan je pod udarom i ne bih sad kazao mi smo suvereni u ovom ili onom procentu.
Crnogorska nezavisnost i suverenost je pod snažnim pritiskom. Crnogorski identitet kao takav i samobitnost i kulturna i istorijska i svaka druga osobitost je dovedena u pitanje – da bi se dovela u pitanje naša nezavisnost i suverenitet. Sve je to jedan paket. Ono što je tu bitno reći, naravno, to nije nova stvar, ali nije loše ponoviti: protivnici Crne Gore, oni kojima nije draga činjenica da je Crna Gora obnovila nezavisnost, i kojima je još manje draga činjenica što je Crna Gora članica NATO, su svjesni, govorimo u ovom kontekstu, u ovom trenutku i predvidivoj budućnosti, onoj koju možemo da anticipiramo, da im centralni cilj i namjera nije da se formalno ukine crnogorska nezavisnost, nego da se ona, kao takva, isprazni, da Crna Gora bude formalno-pravno nezavisna zemlja, zvanično suverena, da ima svoje insignie, zastave, himnu, a da istovremeno bude satelit Srbije – ko god da je na vlasti u Srbiji.
To, dakle, nije vezano za Vučića kao takvog, kao što nije bilo vezano ni za gospodina Koštunicu, ili za pokojnog Miloševića, nego je vezano za Srbiju kao takvu. Postoji taj sindrom u tom dijelu politike u Crnoj Gori koja sebe naziva prosrposkom ili srpskom (to nije nikava optužba, niti naljepnica koju mi stavljamo, oni tako sebe definišu). Njima je projekcija – biti sa Srbijom. To je početak i kraj te politike.
Mi želimo da budemo sa Srbijom, ali kao dobar susjed, kao dvije nezavisne zemlje, kao prijatelji. A prijateljstvo podrazumijeva da prijatelju kažete kad nije u pravu. Dakle: ne sa svakom Srbijom, ne sa bilo kakvom Srbijom – i to je naša paradigma crnogorsko-srpskih odnosa.
To se ponavlja i danas istina u jednoj formi u modernom dobu, to se ponekad možda i ne vidi tako dobro kao u nekim starijim vremenima, ali vi nemate relevantnu političku snagu u Crboj Gori koja se zalaže za neku antagonizaciju sa Srbijom.
Ovdje je centralno pitanje – bilo i ostalo – kao i u prošlim vremenima, tragičnim i ružnim, o kojima nikad ništa nismo učili kao što je onajperiod od 1918. do 1921, i poslije, do 1929. i do 1941.
Ovdje ne postoji politička projekcija antagonizacije ineprijateljstva sa Srbijom, ovdje postoji politička projekcija da želimo da budemo zajedno sa Srbijom kao dvije nezavisne zemlje, da budemo jedni pored drugih i zajedno sa drugima u regionu na način koji bi potvrdio, promovisao i unapređivao samostalnost Srbije kao takve, njenu nezavisnost i suverenost, s jedne, i Crne Gore, takođe, našu suverenost i nezavisnost.
Ono što jeste razlika i vododjelnica u Crnoj Gori danas, juče i prekjuče, je bilo i ostalo upravo to čemu služi Crna Gora u toj komunikaciji sa Srbijom, što su crnogorski interesi, da li su oni autentični, autonomni, da li oni imaju svoj rezon i bez Srbije. Ili mi postojimo samo zbog Srbije i samo sa Srbijom i samo u skladu sa onim što Srbija želi.
Podsjećam i danas da je to suština svih podjela u Crnoj Gori. Iz te podjele možete poslije da izvedete varijacije na tu temu i specifične razlike unutar jednog i drugog bloka.
Tako da, vraćajući se na jedno od Vaših pitanja, ko je sada glavni igrač interesa režima Aleksandra Vučića u Crnoj Gori: tu ima raznih nivoa, participanata, piona, različitih reprezenata, koji imaju jedan zajednički imenitelj – a to je da njima nezavisnost i suverenost Crne Gore ne predstavljaju motivaciju u političkom djelovanju, niti svrhu i cilj njihovog političkog angažmana.
Na ovakvu interpretaciju crnogorske političke zbilje i rezona crnogorske političke i ukupne istorije na toj strani uvijek će odgovoriti da je to pretjerivanje, da su suverenisti – nacionalisti. Ali to je crnogorska realnost i sadašnjost i to će, u sagledivoj budućnosti ostati bitna vododjelnica i najvažnija razlika u crnogorskom političkom prostoru. I ona se danas odslikava u kontekstu nastupajih izbora, predizborne kampanje, gdje možete da gradirate, i u nastupu i sadržini, kako se koja politička struktura ili politička ličnost odnosi prema tom problemu.
Bez obzira na sve to – aktuelna kampanja za izbore protiče u dominaciji tzv. “ekonomskih tema” i to u jednom, rekao bih, nedovoljno dobrom i efikasnom odgovoru na sirovi populizam, koji promoviše gospodin Spajić, o nekim čudnovato visokim platama – bez obrazloženja odakle sredstva za tu vrstu blagostanja mogu da stignu u narednih nekoliko godina u Crnu Goru.
The Geopost: Kako vi u Crnoj Gori gledate na aktuelne proteste “protiv nasilja” u Beogradu?
VLAHOVIĆ: Srpsku vlast treba da biraju i smjenjuju srpski građani. To naravno zvuči uprošćeno i uopšteno – ali je tako.
Ja pripadam onom dijelu Crne Gore koji podržava proteste protiv nasilja kao, istovremeno neku vrstu impulsa, podsticaja i demokratskog i građanskog refleksa u državi Srbiji./The Geopost/