Među četiri osobe koje je Ministarstvo spoljnih poslova (MSP) pre nekoliko dana u Skoplju proglasilo „non grata“ bio je i Arhimandrit Vasian. Njegov cilj je bio stvaranje zone za aktivnosti u interesu Moskve u Bugarskoj i Severnoj Makedoniji. Rođen Nikolaj Valerijevič Zmeev, arhimandrit Vasian, 25. marta 1975. godine, Vasijan ima bogatu biografiju – od rektora kompleksa Moskovske patrijaršije u Sofiji do predstavnika Patrijarha moskovskog i cele Rusije u Belorusiji.
Godine 1998. završio je Moskovsku bogosloviju, a 2002. godine završio je i Duhovnu akademiju, takođe u Moskvi. Godine 1999. zamonašio se po imenu Vasian u čast ruskog svetitelja i potom primio sve crkvene činove. Arhimandrit Vasian (Zmeev) je 7. marta 2018. godine odlukom Ruske Pravoslavne Crkve razrešen dužnosti predstavnika Patrijarha moskovskog i beloruskog i postavljen za poglavara Ruske Pravoslavne Crkve (RPC) u gradu Sofiji.
Smešten u Sofiji, Vasian je često posećivao Skoplje. Ne retko su se u crkvama Severne Makedonije služile molitve za sve poginule ruske vojnike u ratu koji je počeo posle ruske invazije na Ukrajinu.
Videvši njegove maligne aktivnosti, Severna Makedonija mu je zabranila ulazak u zemlju, dok se u Bugarskoj postavljalo i pitanje budnosti protiv ovih uticaja i potrebe za reformama u sektoru usluga.
Četrdesetosmogodišnji ruski arhimandrit Vasian upalio je alarm o velikom uticaju Rusije u Severnoj Makedoniji i Bugarskoj najefikasnijim kanalom – verskim.
„Zabranom ulaska ruskog arhimandrita u našu zemlju, smatram da su makedonske svetovne vlasti prvenstveno želele da pošalju direktniju poruku pojedinim makedonskim episkopima u Sinodu Makedonske pravoslavne crkve (MPC-AO), da su njihovi odnosi sa Ruskom pravoslavnom crkvom prešli crvenu liniju nepristrasnosti i da je to već veliki problem. „Država očigledno želi da pokaže MPC-AO u kom geostrateškom pravcu treba da bude usmeren krst pred kojim se moli“, novinar i verski analitičar Branko Đorđevski rekao je za DW na makedonskom.
U tom kontekstu, predsednik Stevo Pendarovski je takođe upozorio na veliki ruski uticaj u MPC-AO. U nekim slučajevima on je isticao da „ruski elementi deluju u sinodu“, što sveštenstvo očigledno nije uzelo u obzir.
Arhimandrit Vasian već pet i po godina živi u Sofiji. Bugarska pravoslavna crkva (BPC) je 1953. poklonila MPC hram „Sv. Nikolaja Čudotvorca“ u Sofiji, koji je postao podvorje Moskovske patrijaršije. Ove godine se navršava 70 godina od ovog čina.
Vasianove aktivnosti povodom ove godišnjice prve su privukle pažnju. Posebno u decembru 2022. godine, kada je na njegov poziv u Sofiju stigao šef ruske crkvene diplomatije mitropolit volkolamski Antonije. Zatim je stranka Bugarska demokratska Bugarska (DB) optužila da je Antonije želeo da izvrši pritisak na Bugarsku pravoslavnu crkvu da prizna MPC-AO sa statusom i imenom koje je u maju 2022. ustanovila Srpska pravoslavna crkva (SPC). Ova prozapadna stranka je tada upozorila da bi zauzimanje prosrpskog i proruskog stava BPC moglo dovesti do ozbiljnih diplomatskih komplikacija ne samo sa drugim pravoslavnim crkvama, već i sa grčkom državom zbog njene kontrole nad Vaseljenskom patrijaršijom koja je ovlašćena da prizna nove crkve. Ali ovaj Patrijarh je postavio uslov MPC-AO da ne koristi naziv „makedonski“, već da sebe naziva samo „ Ohridska arhiepiskopija. Time je stvoreno dovoljno prostora da RPC izvrši pritisak na SPC i BPC da priznaju MPC-AO i tako povežu makedonsko sveštenstvo sa Moskvom.
Prozapadne stranke u Sofiji ocenile su da je Antonovom posetom kao visokopozicioniranog predstavnika ROC koji otvoreno podržava Putinovu invaziju na Ukrajinu, kompromitovana i Bugarska. Oni su pozvali Državnu agenciju za nacionalnu bezbednost (DANS) da uvede restriktivnu meru da mitropolitu Antonu zabrani boravak na teritoriji Bugarske, pošto je Rusija Bugarsku uvrstila na listu neprijateljskih država. Ali ovo se nije desilo. Čak mesec dana kasnije mitropolit Antonije je stigao u Skoplje. Arhiepiskop MPC-AO Gospodin Stefan u sasluženju mitropolita Petra, Timoteja i Episkopa iraklionskog gospodina Klimenta imao je 11. januara ove godine sastanak sa mitropolitom Antonom, uz sasluženje Vasiana, prvosveštenika Nikolaja Balašova i dva druga sveštenika.
Vasian, prvi sa leve strane tokom sastanka sa MPC-AO u Skoplju u aprilu ove godine.
„To je generator iz kojeg se pokreće ova struktura i koja ima više kanala komunikacije sa Ruskom crkvom i čiji je uticaj bio najočigledniji u odluci MPC-AO da ne priznaje Pravoslavnu crkvu u Ukrajini, kojoj je Vaseljenska patrijaršija dodelila priznanje autokefalnosti. Ova odluka makedonskih episkopa bila je jasno distanciranje od Vaseljenske patrijaršije i korak koji je podržao ruske stavove“, rekao je Đorđevski za DW. / The Geopost