Bugajski za The Geopost: Sjedinjene države mogu profitirati od raspada Rusije

Januš Bugajski, 8. april 2025

Predsednik Donald Tramp tvrdi da bi Sjedinjene Države imale velike koristi od sticanja Grenlanda i Kanade. Daleko značajniji strateški dobitak, međutim, bilo bi uspostavljanje američkih protektorata nad ogromnim arktičkim i pacifičkim teritorijama koji bi proizašli iz ruske okupacije. Rasplet moskovskog carstva i razvijanje bliskih odnosa sa oslobođenim regionima bili bi izuzetno isplativi za Vašington i doneli bi brojne koristi nadregionalnoj bezbednosti širom severne hemisfere.

Prvo, geostrateška logika je jasno očigledna. Kontrola Severnog morskog puta preko Arktičkog okeana postaće sve važnija za interkontinentalnu trgovinu u doba globalnog zagrevanja. Uspostavljanjem protektorata nad Čukotkom, najistočnijim regionom Evroazije, Sjedinjene Države mogu da kontrolišu uski prolaz između Severne Amerike i Istočne Azije i da tranzitni put između severnog Pacifika, Arktika i severnog Atlantika zadrže otvorenim.

Drugo, veće bezbednosno prisustvo SAD u severoistočnoj Aziji dovešće u pitanje kineske ambicije i ograničiće njen regionalni uticaj. To bi takođe podstaklo razvoj severnopacifičke verzije NATO-a i ojačalo odbranu američkih saveznika kao što su Japan, Južna Koreja i Tajvan. Sam Tokio može da povrati svoje severne teritorije ukradene od Moskve posle Drugog svetskog rata, pa čak i polaže pravo na ostrvo Sahalin (Karafuto), čiji je deo nekada pripadao Japanu.

Treće, ogromni regioni Magadan, Čukotka i Kamčatka imaju potencijalno mnogo bogatije resurse od Grenlanda. Čukotka, koja se graniči sa Aljaskom u SAD, ima bogata nalazišta zlata, bakra, platine, srebra, volframa, kalaja, uglja, nafte i gasa. Magadan se smatra jednim od najbogatijih rudarskih regiona na svetu, sa stotinama nalazišta rude zlata, desetinama nalazišta rude srebra, značajnim rezervama nafte i gasa i brojnim crnim i obojenim metalima.

Republika Saha na arktičkoj obali je najveći region u Rusiji i veličine je Indije. Poseduje preko 25% svetskih dijamanata i odgovoran je za 99% ruske proizvodnje dijamanata. Takođe je veliki proizvođač zlata i ima značajne rezerve nafte, gasa, srebra, volframa i drugih minerala. Saha takođe ima većinsko autohtono stanovništvo koje bi tražilo priznanje i diplomatske odnose sa Sjedinjenim Državama. Zemlja bi tako mogla da razvija svoje bogate resurse bez straha od eksproprijacije od strane Moskve i da ima koristi od svoje glavne lokacije na Severnom morskom putu.

Četvrta prednost za Vašington je to što bi, za razliku od Grenlanda i Kanade, lokalno stanovništvo na Čukotki, Magadanu, Kamčatki, Sahi i drugim otuđenim i siromašnim regionima imalo velike koristi od američkih investicija i mogućeg statusa protektorata. Dok Grenlanđani i Kanađani već imaju koristi od demokratskog pluralizma i visokog životnog standarda i odbacuju bilo kakvu američku kontrolu, post-ruske nacije oslobođene moskovskog ropstva dočekale bi zapadne administratore i kompanije koje bi ulagale u lokalni razvoj.

Moskva, koja sve više očajnički traži novac za finansiranje svog rata u Ukrajini, izvlači više od dve trećine prihoda iz ruskih regiona bogatih resursima, ali nudi malo opipljivih koristi zauzvrat. Uz državnu potrošnju fokusiranu na ratnu ekonomiju, minimalna su ulaganja u ekstraktivne industrije, infrastruktura je u kolapsu, socijalne usluge i zdravstvena zaštita se smanjuju, a nesrazmerno veliki broj domaćeg stanovništva regrutuje se da umre u Ukrajini. S obzirom na ovu neodrživu politiku očuvanja Rusije netaknutom, američki i širi zapadni angažman u pacifičkim i arktičkim regionima pružio bi jedinstvenu priliku za promovisanje prosperiteta i slobode.

Umesto da igra na ruku Moskvi polažući pravo na teritorije od bliskih saveznika koji dele zapadnu alijansu, Trampova administracija može da postane dalekovid strateški akter širom severne hemisfere polažući pravo na teritorije koje Rusija ne može ni da razvije ni da brani. Da bi ostvarila svoje geopolitičke i ekonomske ciljeve, Bela kuća mora da preduzme nekoliko mera da dodatno oslabi i razbije rusku državu.

Prvo, Ukrajina mora biti potpuno naoružana bez ograničavanja svojih vojnih, energetskih i infrastrukturnih ciljeva unutar Rusije. Drugo, glavni izvor prihoda Moskve od prodaje nafte mora biti smanjen zabranom kupovine od strane trećih zemalja i prizemljenjem ruske „flote u senci“ koja prevozi sankcionisanu naftu. To bi pomoglo da se ubrza implozija nacionalnog budžeta, koji podstiče rat. Treće, kako ruska državna struktura počinje da se raspada, moraju se izvršiti pripreme za izgradnju odnosa sa republikama i regionima u nastajanju. Ove države u usponu će mnogo verovatnije dočekati američke zvaničnike i poslovne ljude raširenih ruku nego Grenlanđane ili Kanađane.

Januš Bugajski je viši saradnik u Jamestown fondaciji u Vašingtonu i autor dve nove knjige: Pivotal Poland: Europe’s Rising Power i Failed State: A Guide to Russia’s Rupture