Kryqëzori rus me raketa të drejtuara, “Moskva”, qëndron thellë nën Detin e Zi këtë mëngjes.
Është e paqartë nëse ajo qëndron aty si viktimë e raketave ukrainase, paaftësisë ruse, fatit të keq apo një kombinimi të të trijave. Megjithatë, ajo që është e sigurt është se humbja më e madhe e një anijeje detare gjatë kohës së luftës në 40 vjet do të ngrejë pyetje shqetësuese jo vetëm për Moskën, por edhe për planifikuesit ushtarakë në mbarë botën.
Çfarë e shkaktoi fundosjen?
Anija u mbyt në brigjet e Ukrainës në Detin e Zi, të enjten.
Ministria e Mbrojtjes së Rusisë thotë se një zjarr me origjinë të panjohur shpërtheu municionin e ruajtur të anijes dhe shpërthimet që rezultuan e lanë “Moskvën” me dëmtime strukturore. Ata thonë se luftanija më pas u mbyt mes detit të trazuar ndërsa po tërhiqej në një port aty pranë.
Ukraina thotë se e goditi “Moskvën” me raketa kundër anijeve dhe se këto ndezën zjarrin që shpërtheu municionin.
Zyrtarët amerikanë dhe perëndimorë të mbrojtjes duket se favorizojnë versionin e Ukrainës.
SHBA me “besueshmëri të mesme” thotë se versioni i ngjarjes sipas Ukrainës është i saktë, tha një burim i njohur me inteligjencën më të fundit për CNN.
“Moskva” ishte e armatosur me një sërë raketash anti-anije dhe kundërajrore, si dhe silurë, armë detare dhe sisteme të mbrojtjes raketore, që do të thotë se do të kishte në bord sasi të mëdha eksplozivësh.
Kur ishte hera e fundit që një anije e kësaj madhësie humbi në luftë?
Kryqëzori argjentinas “General Belgrano” u torpedoua dhe u fundos nga nëndetësja britanike me energji bërthamore “HMS Conqueror” më 2 maj 1982, gjatë luftës në Ishujt Falkland.
“General Belgrano” dhe “Moskva” ishin të përmasave të ngjashme — secila rreth 600 këmbë (182 metra) të gjata dhe duke të afta për të mbajtur 12,000 tonë — megjithëse ekuipazhi prej rreth 1,100 personash në bordin e “General Belgrano” ishte më shumë se dyfishi i ekuipazhit të “Moskva”, që përbëhej prej rreth 500 personash.
Rusia nuk ka bërë të ditur numrin e viktimave të shkaktuara si pasojë e zjarrit dhe fundosjes pasuese të “Moskvës”. Kur “General Belgrano” u rrëzua, 323 pjestarë të ekuipazhit vdiqën.
Çfarë do të thotë humbja e “Moskvës” për përpjekjet e luftës ruse?
Efekti më i madh mund të jetë në moralin rus. Si flamur i flotës ruse në Detin e Zi, Moskva ishte një nga asetet e saj më të dukshme në luftën në Ukrainë. Megjithëse “Moskva” menaxhon me kujdes lajmet për luftën në Rusi, do të jetë e vështirë të fshihet mungesa e papritur e një anijeje kaq të madhe.
Dhe humbja e saj do të ngrejë dyshime për aftësitë luftarake të Rusisë, qoftë për shkak të veprimit të armikut apo aksidentit.
“Të dy shpjegimet për fundosjen e Moskës tregojnë mangësi të mundshme ruse — ose mbrojtje të dobët ajrore ose procedura tepër të dobëta të sigurisë dhe kontroll dëmtimi në anijen e Flotës së Detit të Zi,” analistët Mason Clark, Kateryna Stepanenko dhe George Barros në Institutin për Studim të luftës (Study of Ëar)” shkruajtën në raportimin e tyre të përditshme të luftës.
Carl Schuster, një ish kapiten i marinës amerikane, tha se dyshimet shkuan deri në Kremlin.
“Ajo ngre pyetje në lidhje me kompetencën detare 10 vjet pasi Putin njoftoi se do të rivendoste aftësitë, moralin dhe profesionalizmin e marinës”, tha Schuster.
“Duket se ai nuk ka qenë në gjendje të mbajë asnjë nga premtimet e tij për asnjë nga shërbimet ushtarake të Rusisë,” tha Schuster, duke vënë në dukje se Rusia kishte pësuar mangëso edhe në tokë.
Por analistët janë të ndarë se çfarë ndikimi do të ketë fundosja në pushtimin rus.
Analistët e ISË e shohin atë si një goditje relativisht të vogël, duke thënë se anija është përdorur kryesisht për sulme me raketa lundrimi në qendrat logjistike dhe aeroportet ukrainase. Rusia ka sisteme me bazë tokësore dhe avionë goditës që mund të bëjnë të njëjtën gjë, thanë ata.
Megjithatë, ata shtuan se nëse ishte vërtet një raketë ukrainase që çoi deri te fundosja, marina ruse do të duhej të rimendonte operacionet e saj, ndoshta duke lëvizur anijet më larg nga territori ukrainas dhe duke rregulluar mbrojtjen e tyre ajrore.
Në Uashington, zëdhënësi i Pentagonit John Kirby tha se misioni kryesor i Moskës ishte mbrojtja ajrore për forcat ruse në Detin e Zi.
“Do të ketë një ndikim në atë aftësi, sigurisht në një afat të afërt,” u tha Kirby gazetarëve.
Një mësim për Kinën?
Analistët thonë se fundosja do të studiohet me kujdes në Azinë Lindore, veçanërisht nëse konfirmohet se raketat ukrainase goditën anijen luftarake.
Në veçanti, analistët do të kërkojnë për çdo njohuri që mund të ofrojë në çdo konflikt të mundshëm ushtarak që përfshin Tajvanin – ishullin e sunduar në mënyrë demokratike, për të cilin Partia Komuniste në pushtetin e Pekinit pretendon se është pjesë e territorit të saj. Pekini nuk e ka përjashtuar përdorimin e forcës për të marrë kontrollin e Tajvanit dhe kjo ka shkaktuar tensione me SHBA-në, e cila është e angazhuar të sigurojë ishullin me armë mbrojtëse.
Timothy Heath, studiues i lartë ndërkombëtar i mbrojtjes në institutin e ekspertëve RAND Corp., tha se sulmi në Moskë do të nënvizonte si për Kinën ashtu edhe për SHBA-në “vulnerabilitetin e anijeve sipërfaqësore” në çdo përplasje të mundshme ushtarake.
Heath tha se në një skenar të tillë marina amerikane do të dëshironte t’i mbante anijet e saj sipërfaqësore jashtë rrezes së raketave kundër anijeve që Pekini ka grumbulluar në kontinentin kinez.
Kina, nga ana tjetër, do të ishte e vetëdijshme se Tajvani mund të ketë blerë raketa të lira kundër anijeve të ngjashme me ato që pretendon Ukraina që goditën Moskën, thanë Heath dhe të tjerë.
Për shkak të kësaj, “çdo pushtim i mundshëm (kinez) i Tajvanit mbetet një mision me rrezik jashtëzakonisht të lartë,” tha Heath.
Por disa analistë thanë se fundosja e “Moskvës” ka një rëndësi të kufizuar për situatën në Azinë Lindore.
Thomas Shugart, një ish-komandant i nëndetëseve të marinës amerikane, i cili tani është analist në Qendrën për Sigurinë e Re Amerikane, tha se kishte shumë dallime midis situatave.
Sistemet e mbrojtjes ajrore të Moskës nuk janë në të njëjtin ligë me sistemet më moderne Aegis, në shkatërruesit e marinës amerikane dhe raketat kundër anijeve ukrainase nuk janë aq të mira sa ato kineze, tha Shugart.
Dhe anijet luftarake të epokës sovjetike si “Moskva” kanë qenë zakonisht “të njohura për goditjet e tyre sulmuese, jo për sistemet e tyre mbrojtëse apo kontrollin e tyre të dëmtimit,” tha Shugart. /CNN/
