Spastrimet ushtarake të Xi-së tregojnë pasiguri për forcat bërthamore të Kinës

Renditja e re në forcat e armatosura të Kinës vjen në një kohë kur si Pekini ashtu edhe Uashingtoni po bëjnë ndryshime të mëdha në ushtritë e tyre, në mënyra të ndryshme.

Forcat bërthamore të Kinës po zgjerohen me shpejtësi. Megjithatë, pas këtij rritjeje, spastrimi i madh i gjeneralëve dhe udhëheqësve ushtarakë nga udhëheqësi suprem Xi Jinping ka ekspozuar korrupsionin e thellë dhe ka ngritur pikëpyetje rreth aftësisë së vendit për të menaxhuar arsenalin e tij në rritje.

Pasiguria shton shqetësimet për një epokë të re paqëndrueshmërie në politikën bërthamore globale, ndërsa Presidenti Trump ka bërë thirrje për rifillimin e testimit amerikan dhe ndërsa Uashingtoni po bën gjithashtu ndryshime të mëdha në ushtrinë e tij.

Sekretari i Mbrojtjes i Presidentit Trump, Pete Hegseth, ka shkarkuar ose lënë në hije të paktën dy duzina gjeneralësh dhe admiralësh gjatë nëntë muajve të fundit, veprime këto që janë pa precedent në dekadat e fundit dhe që kanë ardhur me pak shpjegime. Renditja e re ka ngritur frikën nga ndërhyrja politike në rritje në një ushtri që prej kohësh është krenuar se është apolitike.

Në Pekin, spastrimet e Xi-së në Ushtrinë Çlirimtare Popullore kanë shkuar shumë më thellë. Ai ka kryer një pastrim që ka tronditur Forcën Raketore, dega që mbikëqyr forcat bërthamore të Kinës dhe është një pjesë thelbësore e ambicies së Xi-së për të ndërtuar një “ushtri të klasit botëror” deri në vitin 2049. Komandantët e lartë janë zhdukur. Të tjerë janë burgosur. Dhe kontraktorëve të mbrojtjes u janë hequr titujt e partisë dhe janë ndaluar për hetim.

Ndërsa motivet e Zotit Trump dhe Zotit Hegseth për riformimin e ushtrisë amerikane nuk janë plotësisht të qarta, spastrimet e Zotit Xi rrjedhin nga një mësim që ai ka nxjerrë nga historia: se Partia Komuniste mbijeton vetëm kur ushtria i bindet një udhëheqësi pa pyetje.

Në fillim të sundimit të tij, Zoti Xi paralajmëroi se Bashkimi Sovjetik u shemb sepse partia humbi kontrollin mbi ushtrinë e saj dhe asnjë “burrë i vërtetë” nuk kishte dalë përpara, theksoi Joseph Torigian, profesor i asociuar në Universitetin Amerikan, i cili ka studiuar marrëdhëniet e udhëheqësve kinezë me ushtrinë.

Spastrimet e tij ushtarake ka të ngjarë të pasqyrojnë obsesionin e tij për t’u përgatitur për skenarët më të këqij brenda dhe jashtë vendit, qoftë protestat për problemet ekonomike apo shtypja politike, apo nevoja për të luftuar Shtetet e Bashkuara në një luftë për Tajvanin, ishullin e qeverisur në mënyrë demokratike që Pekini e pretendon si territor të tij.

“Pra, cili është kërcënimi më i madh për ndërtimin e një ushtrie që mund të mposhtë konkurrentët brenda elitës, njerëzit në rrugë dhe amerikanët në një luftë?” shkroi Zoti Torigian në një email. “Korrupsioni është ‘lidhja kyçe’.”

Zoti Xi mendon se materializmi dhe korrupsioni janë një kërcënim i drejtpërdrejtë për aftësinë e ushtrisë për të mposhtur armiqtë, tha Zoti Torigian. “Në mendjen e Xi-së, kjo i bën anëtarët e ushtrisë të cënueshëm ndaj infiltrimit Perëndimor, qoftë fjalë për fjalë në aspektin e kthimit në agjent, ose sepse vlerat Perëndimore çojnë në dëshirën për të ‘nacionalizuar’ ushtrinë dhe për ta ndarë atë nga kontrolli i partisë.”

Në një koment të martën, gazeta zyrtare e Ushtrisë Çlirimtare Popullore shkroi: “Për ushtrinë tonë, lufta kundër korrupsionit është një betejë e madhe politike që nuk mund të humbasë, dhe nuk duhet të humbasë. Ajo ka të bëjë me stabilitetin afatgjatë të partisë dhe vendit, dhe ka të bëjë me sigurimin që shteti i kuq socialist të mos ndryshojë kurrë ngjyrë.”

Kjo gjithashtu nxjerr në pah një ndryshim të madh midis funksioneve të ushtrive në të dy vendet: Në Kinë, ushtria është ndërtuar për të mbrojtur partinë në pushtet, kryesisht; në Shtetet e Bashkuara, ajo synon të mbrojë të gjithë kombin dhe të qëndrojë larg politikës.

Largimet nga detyra në Kinë zbulojnë mosfunksionim serioz në ushtri dhe turbullojnë besimin në gatishmërinë e saj për luftë. Kjo gjithashtu sugjeron që Ushtria Çlirimtare Popullore, ose UÇP, mund të jetë një nga të paktat organizata që Zoti Xi, ndoshta udhëheqësi më i fuqishëm i Kinës që nga Mao Ce Dun, nuk ka arritur ta vendosë nën kontrollin e tij.

“Korrupsioni ka qenë një problem shumë real për UÇP-në, dhe në fakt është gërryes për ushtrinë, prandaj Xi është serioz për ta çrrënjosur atë,” tha Jonathan Czin, një studiues në Institutin Brookings, i cili më parë punonte në C.I.A. duke analizuar politikën kineze.

Kur Zoti Xi erdhi në pushtet në vitin 2012, ushtria kineze ishte e pllakosur me një problem imazhi si një vatër korrupsioni. Komandantët e lartë financonin stile jetese luksoze përmes ryshfetit dhe përvetësimit. Gradimet shiteshin zakonisht. Dhe targat ushtarake u shiteshin civilëve pasi u jepnin pronarëve të tyre pothuajse pandëshkueshmëri në rrugët e Kinës.

Zoti Xi u zotua të profesionalizonte UÇP-në dhe të siguronte që ajo t’i përgjigjej atij si kreu i partisë; ai hoqi shpejt fraksionet rivale të udhëhequra nga komandantë që ishin besnikë ndaj udhëheqësve të kaluar. Një dekadë më vonë, pastrimi vetëm sa është intensifikuar, duke përfshirë edhe udhëheqës të lartë që ishin zgjedhur nga vetë Zoti Xi. Kjo përfshin Gjeneralin He Weidong, i cili ishte i treti në hierarkinë ushtarake të Kinës kur u përjashtua nga partia më 17 tetor, i akuzuar për korrupsion dhe abuzim me pushtetin.

Gjeneralë të tjerë të përjashtuar përfshijnë Admiralin Miao Hua, i cili mbikëqyrte disiplinën politike në ushtri dhe u vendos nën hetim vitin e kaluar. Një tjetër ishte Gjenerali Lin Xiangyang, i cili ishte në krye të Komandës së Teatrit Lindor, e cila është thelbësore për çdo luftë mbi Tajvanin.

Ndoshta më shqetësuese për Zotin Xi janë shenjat e korrupsionit në forcën raketore, e cila kontrollon pothuajse të gjitha raketat bërthamore të Kinës dhe ishte konsideruar si një nga kurorat e çmuara të ushtrisë kineze. Që nga viti 2023, dega është tronditur nga një sërë spastrimesh të komandantëve të lartë për shkak të korrupsionit, të cilat kanë ngritur pikëpyetje rreth efektivitetit të saj. Një raport i Pentagonit vitin e kaluar tha se mashtrimi në forcën raketore çoi në probleme që përfshinin ndërtimin e siloseve të raketave nëntokësore.

Analistët thonë se dega është pjekur për korrupsion sepse ajo ruan një nga buxhetet më të mëdha në ushtrinë kineze. Ndryshe nga avionët luftarakë dhe tanket, raketat testohen rrallë, duke rritur vështirësinë në zbulimin e keqbërjeve.

Disa analistë thonë se korrupsioni në forcën raketore mund të nxitet edhe nga skepticizmi se Kina do të hyjë ndonjëherë në luftë. Nëse do të kishte një ndjenjë më të madhe urgjence, argumentojnë ata, ndoshta do të kishte më pak mundësi që kontraktorët e mbrojtjes të shkurtonin cepat dhe udhëheqësit ushtarakë të mbushnin xhepat e tyre.

Në të njëjtën kohë, modernizimi ushtarak i Kinës ka avancuar me shpejtësi. Një paradë ushtarake në Pekin në fillim të këtij viti tregoi disa nga dronët, nëndetëset pa pilot dhe raketat hipersonike më të fundit të vendit. U shfaqën gjithashtu ICBM-të (Raketat Balistike Interkontinentale) më të fundit, një kujtesë e grumbullimit të armëve bërthamore të Kinës, i cili mund të bëjë që vendi të dyfishojë arsenalin e tij deri në vitin 2030.

Megjithëse si ushtritë amerikane ashtu edhe ato kineze po i nënshtrohen ndryshimeve të lartë të udhëheqjes, secila prej tyre ende ka rezerva të thella oficerësh të lartë për të tërhequr, tha Zoti Czin i Brookings.

Megjithatë, pyetja është nëse shqetësimet e udhëheqësve të tyre po e gërryejnë fokusin në misionet kryesore: shtytjen e Kinës për të marrë Tajvanin dhe përpjekjen e Amerikës për ta penguar atë.

Zoti Xi e konsideron Shtetet e Bashkuara si pengesën kryesore në realizimin e qëllimit të tij për bashkimin e Tajvanit me Kinën. Zyrtarët e inteligjencës amerikane kanë thënë se Zoti Xi ka urdhëruar që ushtria kineze të jetë e aftë të marrë ishullin e vetëqeverisur deri në vitin 2027, që do të jetë 100-vjetori i themelimit të UÇP-së.

Forca raketore luan një rol të rëndësishëm në ato plane. Kina ka zhvilluar raketa kundër anijeve, të njohura si “vrasës të aeroplanmbajtëseve”, që synojnë bllokimin e grupeve të aeroplanmbajtëseve amerikane nga zona e betejës në një konflikt mbi Tajvanin. Ajo ka ndërtuar gjithashtu raketa hipersonike të dizajnuara për të goditur bazat amerikane në të gjithë Paqësorin, duke përfshirë Guamin, Filipinet, Korenë e Jugut dhe Japoninë.

Një komision dypartiak, i emëruar nga Kongresi, paralajmëroi vitin e kaluar se Kina po kalonte Shtetet e Bashkuara në avantazhin ushtarak në Paqësorin Perëndimor për shkak të dy dekadave investimesh të përqendruara. “Pa ndryshime të rëndësishme nga Shtetet e Bashkuara, balanca e fuqisë do të vazhdojë të zhvendoset në favor të Kinës,” tha Komisioni për Strategjinë e Mbrojtjes Kombëtare.

Për Kinën, megjithatë, kundërshtimi i ushtrisë amerikane është “prioriteti i parë, i dytë dhe i tretë”, tha Zoti Czin./NYT/