Garda Kombëtare Ruse – agjencia federale e cilësuar shpesh si ushtria private e Putinit – është në proces për t’u bërë forca e dytë ushtarake e Rusisë. Reformat e prezantuara muajin e kaluar tani lejojnë qytetarët e zakonshëm të rekrutohen në radhët e tyre dhe lejojnë rekrutët të përdorin “armë dhe pajisje ushtarake”.
Cila është origjina e “Gardës Pretoriane” të Putinit dhe si ka fituar kaq shumë pushtet ndër vite?
Plani për të krijuar një gardë kombëtare në Rusi, duke i raportuar drejtpërdrejt presidentit, u hartua në vitin 2012, detyra kryesore e së cilës është “sigurimi i sigurisë kombëtare dhe mbrojtja e rendit kushtetues”.
Ky vendim nuk doli i paqartë: në vitin 2011, ndërsa Vladimir Putin dhe Dmitry Medvedev përgatiteshin të shkëmbenin rolet si kryeministër dhe president i Rusisë, protestat shpërthyen në të gjithë Rusinë pasi vetëm katër parti pro-Putin fituan vende në zgjedhjet parlamentare. I padekur nga shkalla e zemërimit popullor, Kremlini e gjykoi “rendin kushtetues” të vendit si më të dobët se kurrë.
Më 2 prill 2012, gazeta ruse Nezavisimaya Gazeta raportoi fillimisht për planet e Kremlinit për të ngritur një gardë kombëtare, por këto pretendime u mohuan shpejt nga zëdhënësi i Putinit. Sipas gazetës, organizata duhet të drejtohet nga shefi i Trupave të Brendshme të Rusisë, një forcë paraushtarake e Ministrisë së Brendshme ruse. Në atë kohë ky post ishte i zënë nga gjenerali i ushtrisë Nikolai Rogoshkin.
Në vitin 2013, Putin emëroi mikun e tij të vjetër dhe truprojën e vjetër Viktor Zolotov si zëvendës të Rogozhkin. Një vit më pas, Rogoshkin u promovua si i dërguari i Putinit në Qarkun Federal të Siberisë, duke i hapur rrugën Zolotov.
Zolotov, një bashkëkohës i Putinit, e ka njohur presidentin që nga vitet 1990, kur ai ishte truproja i mentorit të Putinit dhe kryebashkiakut të Shën Petersburgut, Anatoly Sobchak. Në vitin 2000, Zolotov u bë shefi i sigurisë së Putinit dhe ka qenë prej kohësh një nga njerëzit që Putini i beson më shumë, sipas shkencëtarit politik Nikolay Petrov. Kjo mund të shërbejë si një shpjegim për përparimin e qëndrueshëm në karrierë të Zolotov, i cili e bëri atë zëvendësministër të brendshëm të Rusisë pas aneksimit të Krimesë nga Rusia në 2014 dhe u promovua në gradën e gjeneralit në 2015.
Në prill 2016, Putin nënshkroi një dekret për krijimin e Shërbimit Federal të Gardës Kombëtare Ruse, të kryesuar nga Zolotov. Pas formimit të Gardës Kombëtare, Forca e Brendshme nuk raporton më në Ministrinë e Brendshme.
Vendimi strategjik për të krijuar një ushtri të dytë nga Forcat e Brendshme doli nga protestat e viteve 2011-2012, tha Petrov. “Ndoshta në atë kohë Putini u frikësua dhe e kuptoi se kishte kërcënime më të këqija në shtëpi,” thotë Petrov, duke shtuar se Putini duhet të ketë qenë i zhgënjyer nga Shërbimi Federal i Sigurisë së Rusisë (FSB) për dështimin për të ndalur protestat.
Krijimi i Gardës Kombëtare ndryshoi ekuilibrin e përgjithshëm midis forcave të sigurisë dhe agjencive të zbatimit të ligjit në vend. “Tani kishte një organizatë të re të cilës Putini mund t’i besonte – dhe në thelb drejtohej nga truproja e tij,” tha Petrov.
Pa një ekip
Sipas dekretit të Putinit, jo vetëm trupat e brendshme u integruan në gardën kombëtare. Të gjitha njësitë e policisë së sigurisë, duke përfshirë forcat e reagimit të shpejtë dhe avionët e policisë, ishin tani nën kontrollin e Gardës Kombëtare. Garda Kombëtare gjithashtu fitoi përfundimisht flotën e tyre të automjeteve.
E vetmja njësi që Ministria e Brendshme mundi ta mbante për mrekulli ishte njësia speciale Grom, e cila kishte 65 anëtarë që nga viti 2017. Çdo operacion policor që kërkonte më shumë forca tani duhej t’u drejtohej trupave të Gardës Kombëtare.
Ndryshimi uli ndjeshëm aftësinë e policisë për t’iu përgjigjur thirrjeve shpejt, thotë një ish-hetues i Ministrisë së Brendshme, i cili pranoi të fliste me ne në kushte anonimiteti. Kur vandalizmi, grabitja, një përleshje tifozësh dhe një përdhunim po ndodhin në një zonë në të njëjtën kohë, nuk ka kush t’i marrë të gjitha ato thirrje, tha ai. “Kjo është situata aktuale në shumicën e qyteteve të mëdha,” thotë ai.
Një problem tjetër është se Ministria e Brendshme nuk ka më njësitë e saj speciale. Ministri i Brendshëm Vladimir Kolokoltsev u përpoq të përmirësonte situatën duke zgjeruar njësinë speciale Grom, e vetmja njësi e mbetur në dispozicion të tij. “Kolokoltsev u mbështet në Grom për të kryer operacione pa u varur nga Garda Kombëtare,” thotë Nikolay Petrov.
Veprimet e Kolokoltsev zemëruan vetë Putinin. “Ne nuk kemi nevojë për një gardë të dytë kombëtare. Ajo që na duhet është koordinimi i mirë që kemi pasur gjithmonë,” tha Putin gjatë një sesioni të zgjeruar të Ministrisë së Brendshme në 2017.
Kur filloi pushtimi gjithëpërfshirës i Ukrainës, Kolkoltsev përsëri u përpoq të rriste numrin e personelit në forcat speciale Grom dhe të dyfishonte numrin e anëtarëve të tij. Deputeti Alexander Khinshtein, i cili ishte përkohësisht përgjegjës për marrëdhëniet publike të Zolotov, dënoi veprimet e Kolkoltsev në një postim të 17 korrikut. Sipas Khinshtein, Ministria e Brendshme e justifikoi shtimin e anëtarëve të rinj në forcën Grom me “mjedisin operacional që lidhet me operacionin special ushtarak”, të cilin Khinshtein e përshkroi si një justifikim “jo bindës”. Ai madje pretendoi se Grom do të kalonte në Gardën Kombëtare, por tani për tani është ende nën Ministrinë e Brendshme.
Në një vend në luftë, mungesa e ekipeve të reagimit të policisë mund të krijojë probleme të mëdha, thotë ish-hetuesi. Dhe sidomos pas luftës – kriminologët kanë treguar se shkalla e krimit rritet kur ushtarët kthehen nga lufta në shtëpi, gjë që ishte edhe në Bashkimin Sovjetik pas tërheqjes së trupave nga Afganistani.
“Nuk do të jetë si pas Afganistanit. Do të jetë një situatë krejtësisht e re me të cilën askush nuk është përballur kurrë më parë,” thotë ai.
“Për shembull, kush në Gardën Kombëtare di të luftojë trafikun e drogës? Askush”, thotë ish-hetuesi, duke shtuar se janë shpërbërë të gjitha forcat që mund të ishin përdorur për të ndërtuar një forcë të tillë.
Petrov beson se lufta kundër krimit nuk është aktualisht në axhendën e Kremlinit. Putini nuk ka nevojë për forca efektive sigurie, ai ka nevojë vetëm për forca besnike.
Besnik i pamëshirshëm
Zolotov filloi mandatin e tij si kreu i Gardës Kombëtare në 2016 duke pushuar stafin. Garda Kombëtare nuk kishte vend për askënd dhe asgjë të lidhur me Forcat e Brendshme tashmë të zhdukura. Dhjetra gjeneralë janë detyruar të japin dorëheqjen, madje një është burgosur për mashtrim.
Sipas Petrov, anëtarët e rinj të lartë të Gardës Kombëtare, të zgjedhur me dorë nga Zolotov dhe me gjasë edhe nga vetë Putini, u emëruan për të siguruar që Garda Kombëtare do t’i bindej padiskutim dëshirave të Kremlinit.
Lufta në Ukrainë nuk duket se ka ndikuar në marrëdhëniet Putin-Zolotov. Edhe rebelimi i dështuar i Grupit Wagner në qershor nuk e ka njollosur qëndrimin e Putinit ndaj ish-truprojës së tij. Mrekullisht, Zolotov madje përmirësoi reputacionin e tij pas grushtit të dështuar, duke e përshkruar reagimin e forcave të sigurisë si “brilante” pavarësisht dështimit të Gardës Kombëtare për të mbrojtur klientin e tyre nga mercenarët. Putin premtoi se si shenjë mirënjohjeje, rojeve së shpejti do t’u jepej akses në pajisjet ushtarake.
“Në një farë mënyre, Garda Kombëtare është ushtria private e Putinit”, përfundon Petrov. Putini e vendosi atë në krye të një njeriu “sinqerisht të paaftë, por besnik” – i gjithë pjesë e një procesi më të gjatë për të eliminuar të gjithë kundërshtarët në forcat e sigurisë.
https://novayagazeta.eu/articles/2023/09/01/the-grey-guard-en