Të përballur me presionin perëndimor dhe kërcënimin e borxhit, serbët e Bosnjës po kërkojnë lidhje më të ngushta me Pekinin

Mes presioneve ekonomike në rritje nga pagesat e borxhit të afërt dhe mungesës së investimeve të huaja, udhëheqësi serb i Bosnjës Milorad Dodik po kërkon një shpëtim financiar nga Kina.

Qeveria e tij në Republika Srpska – entiteti me shumicë serbe në Bosnje-Hercegovinë – së fundmi ka lidhur marrëveshje të reja ndërtimi me kompanitë kineze, ka krijuar lidhje më të ngushta midis partisë qeverisëse të Dodikut Aleanca e Social Demokratëve të Pavarur (SNSD) dhe Kinës dhe ka dërguar kryeministrin Radovan Viskovic në Pekin në prill për t’u takuar me bizneset lokale dhe për të kërkuar investime.

“Ne jemi shumë të vegjël për të ndikuar në zhvillimin e politikës dhe ngjarjeve botërore, por tani po kërkojmë miq dhe partnerë që mund të na ndihmojnë në tregti, biznes, financa dhe në të gjitha fushat e tjera,” tha Bosko Jugovic, kryetar i komunës Pale. Republika Srpska, tha për shërbimin e Ballkanit të Radios Evropa e Lirë pasi ai ishte pjesë e një delegacioni të SNSD-së që priti përfaqësuesit e tregtisë kineze në Sarajevë në fund të prillit.

Analistët thonë se ngrohja e lidhjeve midis Republika Srpska dhe Kinës – e zyrtarizuar nga një marrëveshje bashkëpunimi në 2016 – janë pjesë e një loje më të gjerë politike nga Dodik ndërsa ai lufton me perspektivat e dobëta financiare dhe përkeqësimin e marrëdhënieve me Perëndimin, pasi bëri thirrje për shkëputjen e Serbisë. entiteti nga Bosnja dhe formimi i bashkimit me Serbinë fqinje.

Në veçanti, Dodik shpreson të marrë hua nga institucionet financiare kineze dhe të bëjë që Kina të pranojë obligacionet e përdorura nga Republika Srpska, në mënyrë që vendi të mund të kryejë një sërë pagesash borxhesh ndaj huadhënësve perëndimorë, të cilat duhet të kthehen duke filluar nga kjo verë.

Dodik tha në fund të marsit, institucionet kineze kishin rënë dakord të pranonin bonot si garanci financiare për shlyerjen e kredisë, por shumë analistë ekonomikë janë ende të pasigurt për planin e liderit serb të Bosnjës, i cili sipas tyre nuk ka fuqi negociuese dhe kushte shumë të pafavorshme.

“Marrja e një kredie nga Kina është një gjë, por pyetja është se me çfarë kushtesh”, tha për Radion Evropa e Lirë Velizar Antiç, një analist i pavarur politik me qendër në Banja Luka. “Ka të bëjë me atë se kur dhe si do të paguhen këto kredi [dhe] çfarë ndodh nëse Republika Srpska nuk mund t’i shlyejë ato.”

Bilanci mes financës dhe politikës

Dodik, dikur një i dashur perëndimor dhe një figurë kyçe në politikën boshnjake për 30 vjet, nuk është i panjohur për të luajtur lidhjet e tij të ngrohta me Pekinin dhe Moskën kundër Evropës dhe Shteteve të Bashkuara.

Kur ai u zgjodh president i Republikës Srpska në vitin 2022, pasi përfundoi mandatin e tij si përfaqësues i Serbisë në treshen boshnjake të presidencës, ai u zotua të vazhdojë lidhjet e tij të ngushta me Kremlinin, duke deklaruar se sanksionet ose shkurtimet në fondet e BE-së vetëm do ta detyrojnë atë të do të pranonte oferta investimi nga Kina.

Politikani nacionalist duket se e ka realizuar këtë premtim, pasi kohët e fundit njoftoi se do të vizitonte presidentin rus Vladimir Putin në Moskë më 23 maj, pavarësisht dënimit ndërkombëtar të pushtimit të paprovokuar në shkallë të gjerë të Ukrainës nga Rusia dhe thirrjeve që ajo nga Perëndimi të izoloni Kremlinin.

“Kur shkoj te Putini, nuk ka kërkesa. Ai vetëm thotë: “Me çfarë mund të ndihmoj?” Çfarëdo që kam diskutuar me të, nuk jam mashtruar kurrë. Nuk e di se çfarë tjetër të besoj nëse jo për këtë,” i tha Dodik gazetës The Guardian në vitin 2021. “Me [udhëheqësin kinez] Xi, ai gjithashtu i thotë Jinpingut, ” Nëse ka ndonjë gjë me të cilën mund të ndihmoj, unë do të jem atje’.”

Mbetet për t’u parë se si kjo do të ndikojë në përpjekjet aktuale të Dodik për t’u marrë me pagesat e borxhit të afërt të Republikës Srpska.

Ministria e Financave e Republikës Srpska nuk iu përgjigj kërkesave të Radios Evropa e Lirë për koment mbi pagesat e borxhit dhe kreditë e mundshme kineze.

Një këst prej 200 milionë eurosh (217 milionë dollarë) duhet të paguhet në qershor për obligacionet e shitura në bursën e Vjenës pesë vjet më parë dhe Republika Srpska, me një popullsi prej 1.3 milionë banorësh, ka më shumë se 500 milionë euro (544 milionë dollarë). marrë hua nga institucione të ndryshme financiare.

Sipas Ministrisë së Financave të Bosnjës, borxhi i jashtëm i Republikës Srpska aktualisht arrin në më shumë se 2.1 miliardë euro (2.29 miliardë dollarë).

Gjatë udhëtimit të tij në Pekin në prill, Viskoviç thuhet se zhvilloi bisedime me tre huadhënës kinezë. Rezultati i këtyre bisedimeve nuk dihet, por Republika Srpska deklaroi se përfaqësuesit kinezë do të vazhdojnë negociatat në Banja Luka, kryeqyteti de facto i entitetit.

Disa komentues kanë theksuar se mungesa e detajeve specifike mbi bisedimet e vazhdueshme me palën kineze sugjeron se zyrtarët serbë të Bosnjës mund të mos jenë të kënaqur me kushtet e ofruara për ta.

Igor Crnadak, nënkryetari i Partisë së Progresit Demokratik në opozitë, i tha Radios Evropa e Lirë se zyrtarët e qeverisë nuk kanë komentuar planin e ripagimit të borxhit apo bisedimet me institucionet kineze, duke shtuar se partia e tij planifikon të mbajë një seancë të posaçme parlamenti për të marrë informacione rreth financat e kompanisë.

“Situata është mjaft serioze, veçanërisht duke marrë parasysh klauzolat në kontrata që thonë se mbajtësit e këtyre obligacioneve mund të marrin pronësinë e kompanive në të cilat qeveria ka shumicën e aksioneve nëse borxhi nuk shlyhet,” tha Crnadak.

Referencë më e fortë për Moskën dhe Pekinin

Presionet financiare me të cilat ballafaqohet Republika Srpska rrjedhin pjesërisht nga akuzat për shpërdorim dhe korrupsion që kanë nguluruar qeveritë e njëpasnjëshme, por edhe nga përplasja dramatike e Dodik me Perëndimin, i cili ka kufizuar mundësitë e tij të financimit.

Dodikut i është ndaluar të udhëtojë ose të ketë akses në asetet në Shtetet e Bashkuara që nga viti 2017 pasi ai sfidoi Gjykatën Kushtetuese të Bosnjës duke mbajtur një referendum për festimin e Ditës së Republikës Srpska, duke shënuar datën në vitin 1992, ku serbët e Bosnjës shpallën shtetin e tyre.

Përpjekjet për separatizëm të serbëve etnikë ishin shkas për luftën shkatërruese në Bosnje nga viti 1992 deri në vitin 1995, e cila kushtoi jetën e më shumë se 100,000 njerëzve, zhvendosi miliona njerëz dhe shkatërroi pjesë të mëdha të vendit.

Një marrëveshje paqeje e ndërmjetësuar nga SHBA i dha fund luftës dhe krijoi entitete kryesisht serbe dhe boshnjako-kroate që përbëjnë Federatën e Bosnje-Hercegovinës. Presidenca prej tre anëtarësh e Bosnjës mbahet nga përfaqësues të këtyre tre grupeve kryesore etnike.

Qëndrimi pro-rus i Dodik është i mirënjohur, por lëvizja drejt Pekinit përkoi me lidhjet e ngushta të Kinës me Serbinë — aleati kryesor dhe partneri më i madh tregtar i Republikës Srpska — dhe me perspektivën e sigurimit të huave dhe investimeve kineze me më pak vargje se Opsionet perëndimore.

Në shkurt, një konsorcium kompanish kineze nënshkroi një marrëveshje kredie prej 175 milionë euro (190 milionë dollarë) me Republikën Srpska për ndërtimin e një pjese të autostradës veriore që lidh rajonin me Serbinë.

Viskovic dha pak detaje rreth ofertës dhe huazimit në momentin e shpalljes. Ai tha vetëm se China Overseas Engineering Group u zgjodh sepse ishte ofertuesi më i ulët pasi Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim tërhoqi mbështetjen e saj duke thënë se projekti nuk ishte jetik. Përveç kësaj, Viskoviq tha se kredia 15-vjeçare do të ketë një periudhë mospagimi prej tre vjetësh.

Në gusht 2022, një kontratë tjetër u nënshkrua me China State Construction Engineering për ndërtimin e një seksioni 33 kilometra të së njëjtës autostradë në Bosnjën veriore.

Pasi shpalli marrëveshjen prej 302 milionë eurosh (328 milionë dollarë), Dodik e quajti marrëveshjen një sukses të strategjisë së tij për të kërkuar kapitalin kinez përballë presionit perëndimor.

“Kjo tregon se Republika Srpska ka një alternativë dhe nuk mund të shantazhohet nga disa nga perëndimi që përpiqen të ndikojnë në qëndrimet politike dhe zgjidhjet politike duke i ndaluar bankat të investojnë para,” tha ai./Rferl/