Raportimi mbi lidhjet e liderit serb me grupet kriminale ngre pyetje për SHBA-në

Në fillim të majit, The New York Times Magazine botoi një histori të gjatë mbi presidentin serb Aleksandar Vuçiq, duke detajuar lidhjet e tij të supozuara me një grup kriminal të akuzuar për një sërë krimesh, duke përfshirë trafikun e drogës dhe vrasjen.

Historia ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme ndërkombëtarisht, jo vetëm në Ballkan, ku mediat investigative vendase kanë raportuar për shumë nga të njëjtat akuza që Vuçiç i mohon.

Departamenti i Shtetit nuk pranoi të komentonte mbi vërtetësinë e pretendimeve në histori, por të paktën një zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit e ndau historinë në mediat sociale. Dhe akuzat u bënë gjatë një seance dëgjimore në Kongres mbi Ballkanin Perëndimor muajin e kaluar.

Megjithatë, analistët e jashtëm kanë folur hapur.

“Është një histori tronditëse dhe e tmerrshme që nivelet më të larta të qeverisjes janë kaq të ndërlidhura me sipërmarrje kriminale. Mendoj se e kemi parë këtë në mjaft vende të tjera që ngatërrimi midis qeverive autoritare dhe rrjeteve kriminale është një shqetësim në rritje,” tha Gary. drejtor ekzekutiv i Transparency International USA, për shërbimin serb të Zërit të Amerikës.

“Është e tmerrshme. Është shumë keq,” tha Susan Rose-Ackerman, një profesoreshë e drejtësisë dhe politikës në Yale, e cila është bashkëautore e librit Korrupsioni dhe Qeveria. Ajo i tha Zërit të Amerikës se lidhjet midis atyre me pushtet politik dhe krimit të organizuar përbëjnë një formë ekstreme të korrupsionit politik.

The Times raportoi se lidhjet midis policisë dhe grupit kriminal të udhëhequr nga huligani i futbollit Veljko Belivuk, me nofkën Nevolja, janë të dokumentuara mirë. Artikulli gjithashtu pohoi se ka “pak dyshim që Belivuk dhe banda e tij janë në burg sepse Europol ka thyer kodin” e aplikacionit të mesazheve telefonike përmes të cilave ata kanë komunikuar.

Autori Robert Worth raportoi se Belivuk dëshmoi në gjykatë se “banda e tij ishte organizuar ‘për nevojat dhe në emër të Aleksandar Vuçiqit'”. Ai shtoi se grupi është përdorur, ndër të tjera, për të frikësuar rivalët politikë dhe për të parandaluar tifozët që të këndojnë kundër Vuçiqit në ndeshjet e futbollit.

Worth shkroi gjithashtu se ishte skeptik që Vuçiç nuk ishte në dijeni të aktiviteteve të grupeve, pasi Vuçiç “tani ushtron pothuajse kontroll total mbi pothuajse çdo aspekt të jetës publike” në Serbi.

Konteksti ndërkombëtar

Vuçiq ka qenë aktiv në politikë që nga vitet 1990. Ai ishte Ministër i Informacionit nën Slobodan Millosheviqin, ku udhëhoqi një goditje ndaj shtypit dhe shprehu publikisht mbështetjen për kriminelët serbë të luftës.

Partia e tij Progresive Serbe ka qenë tani në pushtet për më shumë se 10 vjet, kohë gjatë së cilës ai ishte edhe kryeministër.

Zëdhënësit e Vuçiqit refuzuan kërkesat e Worth-it për komente, por në një intervistë për televizionin pro-qeveritar Happy TV në Serbi, Vuçiq tha se “historia absurde e New York Times ishte porositur” dhe se ai e kupton atë si një mesazh gjatë dialogut për normalizimin e marrëdhënieve midis Serbisë dhe Kosovës.

Kosova shpalli pavarësinë e saj nga Serbia në vitin 2008, të cilën Serbia nuk e ka njohur kurrë.

“Unë e di se si e bëjnë këtë”, tha Vuçiq në televizionin Happy. “E dini, CIA po ju zë në kurth, CIA po ju vëzhgon, nëse nuk silleni mirë dhe nuk dëgjoni, ky është vetëm fillimi”.

Vitet e fundit është bërë e zakonshme që autoritetet serbe të etiketojnë çdo kritikë si tradhti, komplot kundër vendit ose komplot për të rrëzuar qeverinë.

Si Worth ashtu edhe New York Times mohuan akuza të tilla.

Bashkëbiseduesit e Zërit të Amerikës theksuan se aspekti më i rëndësishëm i historisë ishte fakti se ai u botua në anglisht dhe në një medium me reputacion me një numër të madh lexuesish.

“Është një ekspoze e Aleksandar Vuçiqit dhe qeverisë së tij. Dhe për shkak se është New York Times, është vënë në një kontekst ndërkombëtar,” i tha Zërit të Amerikës Tanya Domi, një profesore në Shkollën e Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Publike të Universitetit të Kolumbisë. “Të gjithë e lexojnë këtë.”

A është Serbia një partner i besueshëm për Shtetet e Bashkuara?

“A është i besueshëm ky raportim?” Senatori Bob Menendez pyeti këshilltarin e Departamentit të Shtetit Derek Chollet gjatë një seance dëgjimore të Komitetit të Marrëdhënieve me Jashtë të Senatit në maj në lidhje me politikën e SHBA ndaj Ballkanit Perëndimor, duke cituar raportin e Times.

“Ne besojmë se është. Nuk mund të hyj në specifikat e artikullit, por padyshim që ka shumë korrupsion,” u përgjigj Chollet, me Gabriel Escobar, Zëvendës Sekretar i Shtetit në Ministrinë e Jashtme, të ulur pranë tij.

“Pra, cilat janë perspektivat për një partner të besueshëm në Serbi me atë sfond?” pyeti Menendez.

“Ne e bëjmë këtë me sytë hapur, por i mbajmë Vuçiqin dhe kolegët e tij përgjegjës për korrupsionin, sjelljen dhe aktivitetet e tyre,” tha Chollet, duke vënë në dukje se korrupsioni është një problem madhor në të gjithë rajonin.

Megjithatë, në një intervistë për shërbimin boshnjak të Zërit të Amerikës, oficeri i lartë i Këshillit të Politikave të Demokratizimit, Kurt Bassuener, theksoi se SHBA nuk ka gjobitur asnjë zyrtar të qeverisë Vuçiq për korrupsion, siç ka ndodhur në disa vende fqinje.

“Ata në thelb iu shmangën,” tha Bassuener për zyrtarët e Departamentit të Shtetit. “Ju nuk e keni shqyrtuar çështjen. Dhe unë mendoj se kjo është tregues i politikës së përgjithshme që synon të qetësojë rajonin.”

Domi beson se Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimi po ndjekin idenë se Serbia është “një forcë stabilizuese në rajon”. Por nëse qëllimi i një politike të tillë të jashtme ndaj Ballkanit Perëndimor është afrimi i Serbisë me Perëndimin dhe më larg Rusisë, sipas Domit, nuk ka asnjë dëshmi se një strategji e tillë funksionon.

Serbia është një nga vendet e pakta evropiane që nuk ka vendosur sanksione kundër Rusisë dhe ka një ndjenjë të fortë pro-ruse në vend.

Kalman i Transparency International tha se strategjia e Uashingtonit ndaj Serbisë mund të ndryshojë në të ardhmen.

“Mendoj se ka mundësi që duke pasur parasysh rolin e Serbisë dhe pozitën e saj në botë, SHBA-të do të bëjnë presion për të përmirësuar situatën në Serbi”, tha ai.

“Shkalla në të cilën ata ushtrojnë presion dhe nëse janë të shqetësuar se qeveria serbe mund të krijojë një aleancë me vende dhe interesa që SHBA nuk mund t’i pajtojë me sigurinë e saj kombëtare dhe pastaj të tërhiqet. Unë nuk e di përgjigjen për këtë pyetje,” tha Kalman./VOA/