Dinosha: Kisha serbe nuk do të definojë rrugën evropiane të Malit të Zi

Ish-ambasadori i Malit të Zi në Kosovë Ferhat Dinosha, në një intërvistë për The Geopost ka folur për ndikimin rus në Ballkan, me theks të veçantë në Mal të Zi, por edhe për ngjarjet e fundit politike atje, siç është nënshkrimi i Marrëveshjes Themelore me Kishën Ortodokse Serbe.

Vërejtje: Intervista është bërë pak ditë para nënshkrimit të kësaj Marrëveshjeje

Dinosha ka folur shkurtimisht edhe për situatën e fundit në veri të Kosovës duke qenë i bindur se vetëm koordinimi me miqtë ndërkombëtarë, sidomos me Amerikën do të jetë zgjidhja e duhur edhe për këtë situatë.

Intervistën e plotë mund ta lexoni në vazhdim:

Si e përshkruani ndikimin rus në Ballkan gjatë periudhës që keni qenë ju politikan?

Mendoj se për këtë pyetje mund të flitet gjerësisht. Ndikimi rus në rajon, por edhe në Mal të Zi është i kahmotshëm, është historik kisha thënë, edhe në fazat më të hershme të proceve demokratike ka qenë i pranishëm. Është vazhdimisht i pranishëm për arsye se në Mal të Zi ka parti politika të cilat janë pro-serbe e me këtë edhe pro-ruse, janë parti serbe në të vërtetë dhe të cilat këtë e shfaqin haptas, publikisht. Ka ndodhur që në fazën kur Mali i Zi po përgatitej të hyjë në NATO të jenë parë hapa konkret të cilët kanë folur për prezencën e ndikimit rus këtu, edhe të atij serb natyrisht sepse gjithmonë ata këtu shkojnë bashkë. Në vitin 2016, në prag të zgjedhjeve parlamentare këtu ka pasur tendencë për një grusht shteti, nga ana e grupit të caktuar të përzier serbo-rus, emrat e të cilin më vonë kanë dalë në publik dhe ky grup ka pasur në plan që po të ishin zgjedhjet parlamentare në favor të forcave pro përendimore, sidomos në favor të partisë së presidentit aktual të Malit të Zi, z. Gjukanoviq, këta të bënin një lloj depërtimi me dhunë në Parlamentin e Malit të Zi e të sjpallnin fitoren e vet dhe kështu proceset të merrnin kajhe tjetër. Për fat të mirë kjo është penguar, e procesi, sa i përket grupit ende nuk ka përfunduar, në një shkallë po. Më vonë, me ndrrimet që ndodhën këtu në qeveri e në skenën politike të Malit të Zi ndrroi edhe ritmi i gjykimit të këtij grupi për arsye se kemi pasur situatën që para dy vjetësh në qeveri depërtuan forcat pro serbe, të cilat këtë proces e lanë anash, nuk e finalizuan dhe të cilat kishin tendenca që  gjithnjë e më tepër që të ngulnin rrënjë  për të devijuar politikat pro përendimore të Malit të Zi dhe për t’iu kthyer politikave pro ruse këtu. Në këtë qeveri ka qenë edhe kryeministri aktual z. Abazoviq, i cili asokohe ishte zëvendëskryeministër dhe i cili këto politika i njihte mirë, besoj çdo ditë takohej me to, për të bërë më vonë një hap që foli se është i pakënaqur me rrjedhat në qeverinë ku ishte, bëri një lëvizje që u braktis kjo qeveri, ai propozoi formimin e një qeverie të pakicës , e cila është aktualisht në pushtet, u bë kryeministër, por me përkrahjen e forcave pro përendimore, kryesisht të partisë së z. Gjukanoviq, ajo është partia më e madhe propërendimore në Mal të Zi dhe pa të s’kishte pasur lëvizje drejt pavarësisë së Malit të Zi dhe drejt inkuadrimit në NATO. Këto besoj se opinioni i ka të qarta. Tashti jemi në situatë që z. Abazoviq ka këtë përkrahje me premtim se do të punojë për vazhdimin e politikave pro përendimore dhe të projekteve strategjike të Malit të Zi, ato janë integrimet evropiane dhe integrimet euroatlantike, këto të dytat janë kryer, Mali i Zi është shumë serioz në rrugën për në BE dhe është vendi i parë në Ballkanin Përendimor në këtë rrugë. Ky ka premtuar se do ta vazhdojë këtë rrugë, mirëpo në start përsëri paraqiten probleme me Kishën  Ortodokse Serbe dhe me faktin që vetë kryeministri Abazovoq me ekipin e tij futi në rend të ditës një kontratë që del sërish të jetë me sherr, që del sërish të jetë problematike sepse është fjala për një kontratë si e quajnë Kontratë Themeltare me Mitropolinë malazezo – bregdetare, ashtu quhet Kisha Serbe në Mal të Zi dhe ky është insistues që kjo të miratohet në Qeverinë e Malit të Zi. Në Qeverinë e Malit të Zi ka pasur diskutim për të, është votuar për të, disa ministra nuk e kanë përkrahur, por e ka përkrahur shumica e ministrave, jo shumica kualifikuese , e cila ka qenë dakorduar me marrëveshjen para formimit të qeverisë, por një shumicë që është shumicë dhe z. Abazoviq flet se kjo Kontratë nuk do ta prekte qenien shtetërore të  Malit të Zi, mirëpo ekspertë të fushës flasin ndryshe dhe janë shumë bindës me argumentet e tyre se Kontrata ka për qëllim që të qesë në plan të parë Kishën Serbe si kishë numër një historikisht në Mal të Zi, madje e paraqesin edhe më të vjetër se vetë shtetin e Malit të Zi. Aty flasin për kishë të krishterë, por fjala është për Kishën Serbe. Natyrisht se forcat pro perendimore të cilat përkrahin Qeverinë e Pakicës janë edhe Partia Socialdemokrate dhe dy ministra shqiptarë, njëri ka përkrahur Kontratën, tjetri ka braktisur atë mbledhje të qeverisë, kështu që nuk dihet si do të votonte po të ishte brenda, por sidoqoftë forcat pro perendimore thonë se nëse qeveria vazhdon me këtë projekt, se e nënshkruan Kontratën Themeltare me Kishën Serbe, ata do të tërheqin përkrahjen për Qeverinë Abazoviq dhe do të kemi një krizë të re politike në Mal të Zi. Ka njerëz që thonë se mund të ngjajë se z. Abazoviq mund të shkojë përsëri në përqafimin e forcave serbe, të cilat në këtë rast, kur t’ia shkurtojë përkrahjen partia e Gjukanoviqit , t’i bashkohen sërish z. Abazoviq dhe pa nevojën e votave të reja të krijojnë prap qeveri me shumicë pro serbe, e cila do të vazhdonte planet e veta, projektet e veta. Unë shpresoj se kjo prapseprapë nuk do të ngjajë, shpresoj se edhe partnerët tanë ndërkombëtar e kanë të qartë se lufta kundër korrupsionit është e domosdoshme dhe duhet të vazhdojë, por jo edhe me çmimin që Mali i Zi të mos jetë shtet pro përendimor, shtet i NATO-s, se është po ashtu e qartë se po ranë forcat pro përendimore, po ra partia e Gjukanoviqit nga pushteti, nga ndikimi në pushtet, forcat tjera pro përendimore janë shumë të vogla, siç është partia e z. Abazoviq që ka vetëm katër deputetë në Parlamentin e Malit të Zi , ku janë 81 deputetë. Atë e ka sjellë situata aty ku është,por ai mund të jetë i dobishëm vetëm nëse e vazhdon bashkëpunimin me forcat pro përendimore, nëse jo është i dëmshëm, do të ishte i dëmshëm. Për këtë arsye them se partnerët tanë përendimorë, partnerët tanë ndërkombëtar, në radhe të parë amerikanët, bashkë me evropianët natyrisht e kanë të qartë se nuk është e levërdishme një luftë kundër korrupsionit e cila do të risjellte në pushtet forcat serbe këtu dhe e cila situatë do të rrezikonte tërë proceset demokratike në Mal të Zi. Për atë arsye jam optimist se po ndodhi që ky këmbëngul, di të jetë kokëfortë z. Abazoviq në projektet e veta, e  po ndodhi që të nënshkruhet Marrëveshja për të cilën po flasim, atëherë do të prodhohet situata e cila do të prodhojë në të vërtetë zgjedhje të reja parlamentare dhe ngjeshje të forcave pro përendimore për të mos lënë rikthimin e forcave serbe, të cilat absolutisht edhe sot, edhe në situata aktuale në politikat globale janë ato të cilat nuk dënojnë agresionin e egër rus në Ukrainë ta zëmë, janë ato të cilat me grupe të caktuara kanë përkrahur hapat e Putinit atje e kështu me radhe. Pra, partnerët tanë duhet ta dinë qartë se Mali i Zi pa forca pro përendimore, pa partinë e z. Gjukanoviq, e cila mund të ketë njëmijë gjynahe të tjera nuk do të ishte ai i cili do të ishte mik dhe aleat i Përendimit.

Sa është agresive Rusia dhe politika e Vuçiqit ndaj  Malit të Zi?

Kjo tentohet të kamoflohet, mirëpo është shumë e qartë se politika e Beogradit, politika e presidentit serv Vuçiq vazhdimisht tenton të jetë prezente dhe të përzihet në politikat e brendshme të Malit të Zi.  Beogradi s’ka nevojë ta bëjë këtë në mënyrë të drejtpërdrejtë e me mesazhe nga Beogradi, për arsye se ka parti të cilat i ka në kontroll këtu në Mal të Zi, të cilat deri dje kanë përkrahur qeverinë që thamë se ka qenë z. Abazoviq zevendëskryeministër, të cilat kanë heshtur për çudi në këtë fazë që ai u bë kryeministër, nuk kanë organizuar protesta , sigurisht për të pritur momentin që të kalohet me projekte të tyre siç është  Marrëveshja me Kishën e për të vazhduar edhe me tjerat . Po t’ju shkojë ajo që ata dëshirojnë, atëherë natyrisht do të kemi situata të reja. Pra, nuk është çudi që në Mal të Zi , pas një periudhe jo të largët të krijohet kriza politike e cila mund të përzihet edhe me incidente të caktuara , shpresoj se jo konflikte të atilla që definitivisht të shmangin Malin e Zi nga rruga e vet pro përendimore.

Si e komentoni situatën e fundit në Veri të Kosovës?

Unë natyrisht nuk i jap vetes të drejtë , nuk mund t’i jap vetes të drejtë t’i mësoj vendimmarrësit në Kosovë se si të sillen karshi situatave të tilla, por jam i bindur se koordinimi i mirë i hapave me miqtë përendimorë, sidomos me amerikanët në këtë rast, koordinimi i hapave të qeverisë me ta do të krijonte situatë e cila nuk do të dilte kontrollit. Po nuk egzistoi ky koordinim, kihet frikë se forcat serbe e pro ruse mund të tentojnë të krijojnë tollovira në Veri . Nuk besoj se do të kenë shansë të hapin ndonjë pikë konflikti të re, për arsye se situata në Ukrainë nuk i mundësin elemntit ruso-serb të prekë edhe gjetiu, pra në këtë rast në Ballkanin Përendimor, konkretisht në Kosovë . Si njeri i cili percjelli ngjarjet në Kosovë, natyrisht, do të doja që Kosova mos të ngutej me disa prijekte që uk janë vitale për intereset e saj shtetërore , karshi situatave konkrete që i ka, siç është tash situata me vendosjen e masave të reciprocitetit, sidomos jo pa garancinë e qartë të miqve ndërkombëtar se kjo rrugë duhet të vazhdohet dhe se kjo rrugë s’do të ketë pasoja për demokracinë në Kosovë. / The Geopost