Kërcënimet hibride dhe dezinformatat në Maqedoninë e Veriut nuk duhet të nënvlerësohen

Është një problem serioz me të cilin gazetarët përballen çdo ditë në punën e tyre. Rrjetet sociale dhe një numër i madh portalesh (sidomos ato të paregjistruara) konsiderohen si gjeneruesit më të mëdhenj të informacioneve dhe lajmeve të rreme, të pasakta.

Manipulimi, propaganda, informacioni i rremë, lajmet e shtrembëruara dhe dezinformimi janë terma të ndryshëm për kërcënimet që synojnë manipulimin e publikut.

Këto fjalë përdoren shpesh kur flitet për diçka që synon të manipulojë publikun. Ka shumë interpretime të ndryshme të dezinformatave, ashtu siç ka interpretime të ndryshme se kush është përgjegjës për përhapjen e tij.

Instituti për Studime të Komunikimit (ICS) në analizën e tij “Roli i transparencës institucionale në adresimin e dezinformatave dhe spekulimeve në Maqedoninë e Veriut” thekson se shkrim-leximi mediatik është një mjet kyç në luftën kundër dezinformatave.

Qytetarët që kanë njohuri për mediat janë më të vetëdijshëm për ekzistencën e dezinformatave, mund të marrin pjesë aktive në procesin e monitorimit të lajmeve dhe janë më të aftë për të identifikuar dhe trajtuar dezinformimin, thuhet në dokument.

Analiza e kryer në vend tregoi se nuk ka të anketuar që mund të identifikonin të gjitha shenjat e lajmeve të rreme në një ose në shumicën e lajmeve në internet. Anketa zbuloi gjithashtu se grupet vulnerabël përkufizohen si të rinjtë e moshës 18-28 vjeç, të rriturit mbi 60 vjeç dhe personat në një kategori të privuar nga shoqëria (që marrin ndonjë formë të ndihmës sociale).

Sondazhi zbuloi gjithashtu se më shumë se 85% e studentëve dhe pensionistëve ndjekin lajmet në internet, duke treguar se monitorimi i lajmeve dhe potenciali për ekspozim ndaj dezinformatave përmes mediave dixhitale është i lartë në të dy grupmoshat. Në doktrinën ushtarake, termi “kërcënime hibride” i referohet një gamë të gjerë veprimesh, mjetesh dhe teknikash, duke përfshirë dezinformimin, sulmet kibernetike, manipulimin e ligjit ndërkombëtar, spiunazhin, sabotazhin, përmbysjen politike, presionet ekonomike.

Sulmet hibride përdorin manipulimin për të ushtruar një ndikim të caktuar. Qëllimi i sulmeve hibride është të ndikojë tek publiku ose proceset që janë të rëndësishme për vendimmarrjen kryesore. Në këtë drejtim, fokusi kryesor i sulmeve hibride mund të jenë liderët, figurat publike, mediat, grupet fetare apo organizatat civile. Sulmuesit hibridë kërkojnë të ndikojnë në besueshmërinë dhe integritetin e individëve ose grupeve që janë vendimmarrës të rëndësishëm.

Termi “kërcënime hibride” ose “operacione hibride” në sistemet moderne përfshin terrorizmin, korrupsionin, krimin e organizuar, migrimin dhe krimin kibernetik. Sipas ekspertëve të sigurisë, vendet e Ballkanit Perëndimor ndodhen në një zonë ku interesat e forcave të ndryshme mbivendosen dhe që mund të jenë të kundërta ose paralele me interesat tona. Prandaj, vendet duhet të ruajnë informacionin e tyre, sovranitetin dixhital dhe financiar për të parandaluar përhapjen e dezinformatave jashtë dhe brenda.

Sulmet më të shpeshta janë nëpërmjet sistemeve të informacionit, të cilat ekspertët e sigurisë kanë treguar se janë veçanërisht të prekshëm. Termi “kërcënime hibride” ose “operacione hibride” në sistemet moderne përfshin terrorizmin, korrupsionin, krimin e organizuar, migrimin dhe krimin kibernetik.

Sipas ekspertëve të sigurisë, vendet e Ballkanit Perëndimor ndodhen në një zonë ku interesat e forcave të ndryshme mbivendosen dhe që mund të jenë të kundërta ose paralele me interesat tona. Prandaj, vendet duhet të ruajnë informacionin e tyre, sovranitetin dixhital dhe financiar për të parandaluar përhapjen e dezinformatave jashtë dhe brenda. Sulmet më të shpeshta janë nëpërmjet sistemeve të informacionit, të cilat ekspertët e sigurisë kanë treguar se janë veçanërisht të prekshëm.

Profesor Michal Witt sqaron për “Sloboden pečat” se të gjithë e dinë se Maqedonia prej kohësh ka qenë terren pjellor për aktivitetet hibride të atyre që nuk e bëjnë mirë vendin. Ai shpjegon se hulumtimi i një numri institucionesh, të ngjashëm me atë aktual, ka treguar se dezinformimi është vetëm një pjesë e vogël e paletës së përdorur nga hakerat në operacionet e tyre dhe se sulmet e hakerave janë pjesë e një lufte hibride që përfshin infrastrukturën kritike dhe bazat e të dhënave.

Ato përdoren si pjesë e një strategjie të vazhdueshme të luftës speciale për përhapjen e dezinformatave që synojnë destabilizimin e shoqërisë së sigurisë. Kjo është arsyeja pse ne në Maqedoni nuk duhet t’i nënvlerësojmë kërcënimet hibride, pjesë përbërëse e të cilave janë dezinformatat – thotë ai.

Cila është lidhja midis kërcënimeve hibride dhe dezinformimit?

Në një nga deklaratat e tij mbi këtë temë, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg u përpoq të shpjegonte se sa e vështirë është të luftosh kërcënimet hibride – edhe pse ato kanë ekzistuar që nga Kali i Trojës: “Ato janë një kombinim i agresionit ushtarak dhe jo-ushtarak. përzierje e operacioneve të hapura dhe të fshehta”.

Qoftë propagandë apo dezinformim i synuar i kryer nga ushtarë me uniformë apo programe kompjuterike.

Sipas Stoltenberg, shkalla dhe shpejtësia e sulmeve të tilla kanë ndryshuar vitet e fundit. Kjo është arsyeja pse kjo nismë e përbashkët NATO-BE është shumë e rëndësishme. Institucioni do të analizojë vazhdimisht të gjitha llojet e sulmeve të këtij lloji që ndodhin në Evropë dhe SHBA dhe do të zhvillojë një strategji për mënyrën më të mirë për t’u përballur me to.

Maqedonia e Veriut është në fund të renditjes së edukimit medial 

Me 23 pikë (nga 100 të mundshme), Maqedonia e Veriut renditet e 40-ta për të fundit në Indeksin e ri të Edukimit Medial për vitin 2022. Instituti i Shoqërisë së Hapur – Iniciativa për Politikë Evropiane e Sofjes renditi 41 vende.

Gjeorgjia është në vendin e fundit, e 41-ta, përpara Maqedonisë së Veriut në vendin e 39-të, Kosova (por me të njëjtin rezultat si RSM), Bosnja dhe Hercegovina (24 pikë) në vendin e 38-të, Shqipëria (25) në vendin e 37-të, Mali i Zi (32 pikë). ) në vendin e 35-të dhe Serbia (35 pikë) në vendin e 32-të. Ndër vendet anëtare të BE-së, Bullgaria është vendi me renditjen më të ulët, në vendin e 33-të, pas Serbisë. /Danas/