Kostoja e luftës: Ekonomia e Rusisë përballet me një dekadë regresioni

Nëntë muaj pas pushtimit rus të Ukrainës, ekonomia ruse po ecën më mirë se sa pritej. Kolapsi i parashikuar është shmangur dhe rënia e parashikuar prej 8-10% e PBB-së për vitin është reduktuar në një rënie prej 3-4%.

Megjithatë, para luftës ishte parashikuar një rritje prej 3%. Rimëkëmbja pritet të fillojë vetëm në vitin 2024 në rastin më të mirë, dhe vetëm në rastet kur faktorët e jashtëm nuk përkeqësohen ndjeshëm. Rusia duket se do të shohë një dekadë tjetër të humbur, me një dekadë stagnimi të ndjekur nga një dekadë regresioni.

Qeveria ruse dhe banka qendrore kanë zbutur goditjen ekonomike të luftës kundër Ukrainës dhe sanksionet që pasuan, jo më pak me politikat konservatore fiskale të viteve të fundit, si p.sh. B. Balancimi i vazhdueshëm i buxhetit me një çmim nafte prej 45 dollarë amerikanë për fuçi dhe kufizimi i shpenzimeve, edhe në kurriz të rritjes ekonomike.

Përveç kësaj, u bënë përgatitje për sanksione. Kompanitë shtetërore dhe bankat e mëdha kryen teste stresi, duke përfshirë skenarë në të cilët Rusia ishte shkëputur nga SWIFT, Perëndimi ndaloi furnizimin me teknologji të caktuara dhe llogaritë korrespondente u ngrinë, megjithëse masa të tjera, si ngrirja e rezervave të arit dhe valutës, nuk u modeluan.

Për shkak të hezitimit tradicional për të raportuar problemet, autoritetet ruse ishin të gjitha mjaft optimiste, me sanksionin më të rëndë të pritshëm që ishte një embargo e IT dhe mikroçipeve: diçka që nuk do të kishte një ndikim të menjëhershëm në shumicën e sektorëve.

Falë këtyre përgatitjeve, efektet e sanksioneve rezultuan më të dobëta nga sa parashikoheshin në afat të shkurtër, por edhe më të zgjatura. Buxheti, i mbështetur në muajt e parë nga të ardhurat nga sektori i naftës dhe gazit, filloi të tkurret. Të ardhurat nga jonafta dhe gazi ranë 20% nga viti në vit në tetor dhe rritja e të ardhurave nga nafta dhe gazi është pothuajse tërësisht për shkak të rritjes së taksës së nxjerrjes së mineraleve nga Gazprom.

Rënia e prodhimit industrial në 10 muajt e parë të këtij viti ishte relativisht e vogël në 0.1%. Megjithatë, kjo është kryesisht për shkak të rritjes së shpenzimeve ushtarake, të cilat nxitën rritjen në sektorë të tillë si veshjet dhe pajisjet (duke përfshirë tanket dhe raketat) duke maskuar një rënie në sektorët civilë, si prodhimi i automobilave (i cili pothuajse është përgjysmuar), përpunimi i drurit dhe ndërtimi i makinerive.

Humbjet afatgjata nga numri i madh i njerëzve që janë larguar nga Rusia që nga fillimi i luftës janë të vështira për t’u llogaritur dhe vlerësohen në mes gjysmë milioni dhe një milion. Mungesa e personelit të kualifikuar si pasojë e emigrimit do të ushtrojë presion mbi tregun e punës, do të bëjë që pagat të rriten më shpejt se produktiviteti dhe të çojnë në rreziqe inflacioniste.

Recesioni ka të ngjarë të vazhdojë pasi industria ruse – madje edhe sektori ushtarak – është shumë i varur nga importet e mallrave të teknologjisë së lartë, kryesisht nga Perëndimi. Importet e teknologjisë nga pothuajse të gjitha vendet kanë rënë. Një rënie e këtyre importeve do të reduktojë prodhimin dhe do ta bëjë atë më primitiv, një proces që tashmë është duke u zhvilluar. Zëvendësimi i importit tani kërkohet pothuajse në të gjithë sektorët, por për shkak të sanksioneve është regresiv, duke zëvendësuar komponentët e konsumuar me opsione më pak të avancuara.

Tërheqja vullnetare e shumë kompanive perëndimore dhe eliminimi i plotë i eksporteve të energjisë në Evropë do të vazhdojë të ngadalësojë ekonominë ruse. Ajo gjithashtu mund të llogarisë në pak mbështetje nga brenda.

Në atmosferën e pasigurisë ka rrezik që investimet të zvogëlohen. Sektori privat ka frenuar tashmë investimet për shkak të klimës së pafavorshme të biznesit. Tani lufta dhe sanksionet i kanë sjellë ato në një ndalesë të plotë. Edhe kompanitë më pro-qeveritare nuk do të investojnë në një vend në luftë, ku kompania në çdo kohë mund të detyrohet të marrë pjesë në përpjekjet e luftës me taksa të reja, apo edhe plotësisht.

Problematike janë edhe investimet e mëdha të shtetit. Nisur nga buxheti i miratuar trevjeçar, financimi i luftës është padyshim prioritet i qeverisë. Fushat kryesore të shpenzimeve të buxhetit janë sektorët e sigurisë, të cilët do të përbëjnë pothuajse një të tretën e të gjitha shpenzimeve në vitin 2023. Shpenzimet për ekonominë, nga ana tjetër, do të reduktohen nga 4.5 trilion rubla në 2022 në 3.5 trilionë në 2023. Një e katërta rekord e të gjitha shpenzimeve është klasifikuar.

Vëllimi total i shpenzimeve do të mbetet i pandryshuar në terma nominalë, që do të thotë një ulje e dukshme në terma realë. Shpenzimet për nevojat ushtarake, megjithatë, janë të mbrojtura nga rënia e të ardhurave, kështu që janë shpenzime për zhvillimin e ekonomisë dhe zgjerimin e programeve sociale që do të shkurtohen kur nevojiten shkurtime.

Qeveria thjesht nuk mund të përballojë ta bëjë klimën e investimeve një nga prioritetet e saj: ajo fokusohet në nevojat e ushtrisë. Treqind mijë njerëz nga mosha 22 deri në 50 vjeç tashmë janë mobilizuar, duke ulur PBB-në me 0.5%, dhe mund të pasojnë më shumë valë mobilizimi.

Vështirësi më të mëdha lindin nga riorientimi i prodhimit rus në tregje të reja. Kapaciteti i xhiros së infrastrukturës që lidh Rusinë me Lindjen është i kufizuar: kapacitetet e portit, hekurudhave dhe tubacioneve janë tashmë të tepërta, dhe krijimi i kapaciteteve të reja kërkon burime dhe teknologji.

Dorëzimi i mallrave të pasanksionuara, madje edhe në vendet mike, pengohet nga refuzimi i kompanive ndërkombëtare të transportit me kontejnerë për të bashkëpunuar me Rusinë. Ka probleme jo vetëm me dërgimin e mallrave, por edhe me pagesën apo marrjen e pagesave për to. Transaksionet në euro dhe dollarë mund të bllokohen ose mund të zgjasin shumë. Edhe në “vendet mike” bankat refuzojnë të hapin llogari për kompanitë ruse dhe llogari korrespondente për bankat ruse.

Rusia është gjithashtu nën presion për të bërë kompromis dhe për t’u dhënë zbritje atyre që janë ende të gatshëm të blejnë mallrat e saj: tani për tani, Rusia ka nevojë për këto tregje më shumë sesa ka nevojë për Rusinë. Industria prodhuese mund të mbështesë vetëm pjesërisht kthimin në tregun vendas: është thjesht shumë e vogël.

Shteti nuk ka mundur të ndihmojë biznesin me zgjidhje sistematike, por ka marrë vetëm masa të synuara, si lejimi i pagesave me para në dorë për operacionet e tregtisë së jashtme për të shmangur përdorimin e dollarëve dhe eurove.

Kompanitë ruse kryesisht gjejnë mënyrat e tyre për t’u përshtatur me kushtet e reja. Nëse qeveria vazhdon t’i rezistojë tundimit për të nisur një plan shtetëror me kufizime të ngurta se kush i furnizon me çfarë, ekonomia ruse ka të ngjarë të mbijetojë dhe periudha e përshtatjes do të përfundojë rreth shtatorit 2023.

Lufta kundër Ukrainës ka ulur potencialin modest të paraluftës të ekonomisë ruse nga 2-3% në rreth 1%. Ekonomia tani është në rënie dhe do të duhen tre deri në pesë vjet që rënia të ndalet.

Presidenti Vladimir Putin i pëlqen të përsërisë se Rusia tashmë ka gjithçka që i nevojitet për zhvillimin e saj. Megjithatë, një kalim drejt rritjes së brendshme të bazuar në burime do të kërkonte përfundimin e luftës në Ukrainë. Ai gjithashtu kërkon në përgjithësi më pak paparashikueshmëri, më shumë konkurrencë, dekriminalizimin e shkeljeve ekonomike dhe mbrojtje efektive të të drejtave të pronës – të gjitha kushtet që si presidenti ashtu edhe administrata kanë dështuar vazhdimisht t’i përmbushin./The Moscow Times/