BE planifikon samitin historik të Moldavisë, por mbetet e paqartë data e anëtarësimit

Në një rast historik, Bashkimi Evropian do të mbajë një samit me Republikën e Moldavisë në Kishinau më 4 korrik, një veprim që sinjalizon një thellim të marrëdhënieve politike.

Një draft i deklaratës së samitit, i siguruar nga RFE/RL, thotë se takime të tilla synojnë të bëhen pjesë e rregullt e marrëdhënieve BE-Moldavi.

Nga ana tjetër, dokumenti mbetet i paqartë në lidhje me shpejtësinë e procesit të pranimit të vendit në BE. Ai gjithashtu i bën thirrje Kishinaut të bëjë më shumë për të luftuar korrupsionin, por çuditërisht, sanksionet nuk përmenden.

Teksti thotë se “BE do të përshpejtojë dhe thellojë më tej angazhimin e saj politik dhe politik me Republikën e Moldavisë, duke përfshirë edhe mbajtjen e samiteve të rregullta BE-Moldavi”.

Ky është një shenjë e qartë se Brukseli është serioz në lidhje me ndërtimin e lidhjeve më të ngushta politike me Kishinaun.

BE zakonisht mban samite vetëm me vende më të mëdha si Brazili, Kina, Japonia ose Shtetet e Bashkuara.

Samite vjetore janë mbajtur me Ukrainën që nga viti 1997, dhe një samit u mbajt edhe me Turqinë në vitin 2018.

Në të kundërt, vendeve të tjera kandidate për në BE – si Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia – ende nuk u janë ofruar samite individuale me Brukselin; në vend të kësaj, ato duhet të kënaqen me samite vjetore midis BE-së dhe shteteve të Ballkanit Perëndimor.

Zyrtarët e Brukselit që folën me Radion Evropa e Lirë shpjeguan se takimi me Moldavinë kishte për qëllim njohjen politike të përpjekjeve për reforma të Presidentes pro-BE-së, Maia Sandu, dhe mbështetjen e qeverisë liberale për të përpara zgjedhjeve parlamentare të 28 shtatorit. Sondazhet e opinionit tregojnë se Partia e saj e Veprimit dhe Solidaritetit (PAS) ka humbur mbështetjen dhe madje mund të humbasë pushtetin në vjeshtë.

Bisedime për anëtarësim?

“Karrota” më e madhe që Brukseli dëshiron t’i ofrojë Republikës së Moldavisë është fillimi përfundimtar i bisedimeve për anëtarësim në BE.

Teksti i draft-deklaratës thotë se Brukseli pret “hapat e ardhshëm në procesin e anëtarësimit të Republikës së Moldavisë, hapjen e grupeve të negociatave, duke filluar me grupin bazë, sa më shpejt të jetë e mundur”.

“Paketa bazë” është zhargon i Brukselit për të gjithë legjislacionin e sundimit të ligjit që një vend kandidat i BE-së duhet të miratojë përpara se të merret në konsideratë për hyrje në bllok.

Është interesante se një draft i mëparshëm i parë nga RFE/RL deklaroi se “të gjitha fushat e negociatave do të hapen”, por fjala “të gjitha” është fshirë nga versioni i fundit i tekstit.

Kjo sugjeron që disa shtete anëtare të BE-së – të cilat duhet të vendosin unanimisht për hapjen dhe mbylljen e të gjitha dosjeve që lidhen me pranimin – po sfidojnë qëllimin e Komisionit Evropian për të hapur negociatat për të gjitha 33 kapitujt politikë deri në fund të këtij viti.

“Shkëputje” nga Ukraina?

Në qarqet diplomatike në Bruksel qarkullojnë thashetheme për një “shkëputje” të afërt midis Moldavisë dhe Ukrainës.

Dy vendet deri më tani kanë përparuar së bashku në rrugën drejt anëtarësimit në BE, për shembull, duke marrë statusin e kandidatit në qershor 2022.

Megjithatë, me Hungarinë që aktualisht bllokon rrugën e pranimit të Kievit, ka sugjerime se Moldavia mund të ecë përpara në mënyrë të pavarur.

Ndërsa draft-deklarata përgjithësisht vlerëson Kishinaun, ajo gjithashtu përmban kritika të fshehura hollë për disa çështje kyçe.

Brukseli mbetet i shqetësuar për ryshfetin, dhe teksti thotë: “Në dritën e zgjedhjeve të ardhshme, ne gjithashtu nënvizojmë nevojën për të forcuar më tej kuadrin anti-korrupsion për të ruajtur transparencën, llogaridhënien dhe integritetin e procesit zgjedhor.”

Një rresht tjetër i deklaratës thekson se është bërë vetëm “disa përparim” në fusha të tilla si pavarësia gjyqësore, rritja e transparencës dhe modernizimi i administrimit të gjykatave.

Kërcënimet Hibride të Rusisë

Ndërsa komunikatat e samitit rrallë ofrojnë gjuhë nxitëse, drafti aktual është i ashpër ndaj Rusisë, duke dënuar Moskën për “kërcënime të vazhdueshme hibride” që synojnë “minimin e zgjedhjeve demokratike në Republikën e Moldavisë, duke përfshirë manipulimin dhe ndërhyrjen e informacionit dhe përdorimin e korrupsionit zgjedhor në shkallë të gjerë nga zyrtarët lokalë”.

Ai gjithashtu akuzon Kremlinin për përdorimin e “energjisë si armë” për të destabilizuar vendin dimrin e kaluar.

Lidhur me Transnistrinë, një enklavë separatiste në bregun e majtë të lumit Dniestër, dokumenti i bën thirrje Rusisë të tërheqë të gjithë personelin e saj ushtarak nga rajoni.

Ka rreth 1,500 trupa me pasaporta ruse në rajonin e shkëputur, i cili është administruar nga një qeveri de facto separatiste me mbështetjen e Moskës që nga rënia e Bashkimit Sovjetik në fillim të viteve 1990.

Modeli i Qipros?

Si në Kishinev ashtu edhe në Bruksel, ka diskutime në rritje rreth zbatimit të të ashtuquajturit “Modeli i Qipros” në Republikën e Moldavisë.

Kur Qiproja iu bashkua BE-së në vitin 2004, i gjithë ishulli u pranua, megjithëse ligji i BE-së zbatohet vetëm në jug, i cili kontrollohet nga qeveria e njohur ndërkombëtarisht. Pjesa veriore, e administruar nga një autoritet separatist i mbështetur nga Turqia, mbetet jashtë ligjit të BE-së.

Draft-deklarata e lë të hapur këtë mundësi për Kishinaun, duke deklaruar se “BE-ja do të vazhdojë të mbështesë përpjekjet e Republikës së Moldavisë për t’u riintegruar dhe për të siguruar që rruga evropiane të mbetet e hapur dhe e arritshme për të gjithë qytetarët e saj”.

Është interesante se nuk përmenden sanksione të reja kundër individëve me lidhje të ngushta me Rusinë.

Që nga viti 2023, BE-ja ka mbajtur ngrirje të aseteve dhe ndalime vizash për 16 individë moldavë. Këta përfshijnë oligarkët Ilan Shor dhe Vladimir Plahotniuc, të cilët blloku beson se kanë destabilizuar vendin e Evropës Lindore./Rferl/